________________ શ્રમણ ભગવાન મહાવીરસ્વામીને સાંસારિક પક્ષ 119 એટલે અહીં તે પશ્ચાનુપૂર્વીએ કેટલાક વિષે હું નેંધ કરું છું. આમ હાઈ મહાવીરસ્વામીથી શરૂઆત કરું છું. માતા– મહાવીરસ્વામીની બે માતા ગણાવાય છે: દેવાનંદ અને ત્રિશલા. દેવાનંદાના ગર્ભમાં 82 દિવસ રહ્યા બાદ ગર્ભ સંક્રમણને લઈને મહાવીરસ્વામીની જન્મદાત્રી માતા તરીકે ત્રિશલને ઉલેખ કરાય છે. ગર્ભસંક્રમણની વાત દિગંબરેને માન્ય નથી. કેટલાક આધુનિક વિદ્વાને આ ઘટનાને અંગે નીચે મુજબના મત ધરાવે છે : (1) બ્રાહ્મણ દેવાનંદા એ જ મહાવીરસ્વામીની વાસ્તવિક જન્મદાત્રી માતા છે જ્યારે ક્ષત્રિયાણી ત્રિશલાએ તે મહાવીરસ્વામીને દત્તક પુત્ર તરીકે સ્વીકાર્યા હોવાથી એ એમની માતા ગણાય છે. (2) ત્રિશલા જ મહાવીરસ્વામીની ખરેખરી માતા છે; દેવાનન્દા તે એની ધાવમાતા છે. - પિતા–દેવાનન્દાના પતિ ઋષભદત્ત એ મહાવીર સ્વામીના પિતા ગણાય તેમ સિદ્ધાર્થ ત્રિશલાના પતિ હેઈ એ સિદ્ધાર્થને પણ પિતા તરીકે નિર્દેશ કરાય છે. દિગંબરોના મતે જેમ ત્રિશલા જ મહાવીરસ્વામીની માતા છે તેમ સિદ્ધાર્થ જ પિતા છે. 1. આના બે અન્ય નામો છેઃ વિદેહદત્તા અને પ્રીતિકારિણી, જુઓ આયાર (સુય. 2, 4, 15) અને પ સવણાકપ (સુર 109).
