Page Text
________________
સાંપ્રદાયિકતા અને તેના પુરાવાઓનું દિગ્દર્શન • ૧૦૧ ત્રીજા પ્રસંગમાં બ્રહ્મા અને સુદ્રનું સ્વરૂપ ગહિત કેમ થયું તેમ જ વિષ્ણુનું સ્વરૂપ પૂજય કેમ બન્યું એ બતાવવા માટેની એક બીભત્સ કથા છે.
જૈન અને બૌદ્ધ ધર્મની ઉત્પત્તિ તથા પ્રચાર વિશે જે યુક્તિ અનેક પુરાણોમાં વારંવાર વિવિધ રૂપે કામમાં લીધી છે તે જ યુક્તિનો આશ્રય ચોથા પ્રસંગમાં કરેલો છે. એટલે વૈષ્ણવધર્મથી બળવાન બનેલા દૈત્યોને નિર્બળ બનાવવા વિષ્ણુના આદેશથી રુદ્ર શૈવ ધર્મનું પાખંડ ચલાવ્યાનું અને અનેક તામસ પુરાણો, સ્મૃતિઓ અને દર્શનો રચ્યાનું તેમા વર્ણન છે.
પદ્મપુરાણમાં છેલ્લા બે પ્રસંગોમાં વિષ્ણુ સિવાયના બ્રહ્મા, રુદ્ર આદિ દેવોનું નિકૃષ્ટપણું તથા વૈષ્ણવ ઉપાસના સિવાયના બીજા વૈદિક સંપ્રદાયોનું પાખંડીપણું સ્પષ્ટ રીતે બતાવવામાં આવ્યું છે. તેમ જ વૈષ્ણવ ન હોય તેવા બ્રાહ્મણ સુધ્ધાં સાથે સંભાષણ કે દર્શન કરવાની સ્પષ્ટ મનાઈ કરવામાં આવી છે. .
૭. સ્કંદપુરાણમાં મોઢ, ત્રિવેદી અને ચતુર્વેદીનો ઇતિહાસ આપવાના પ્રસંગમાં કાન્યકુજના નરપતિ આમ તથા મોઢેરાના સ્વામી કુમારપાળ વચ્ચે સંબંધ જોડેલા છે અને એ બે રાજાઓને જૈન ધર્મના પક્ષપાતી અને બ્રાહ્મણ ધર્મના દ્વેષી રૂપે ચીતર્યા છે. એ ચિત્રણને બંધબેસતું કરવા માટે પૂર્વાપર વિરુદ્ધ અનેક કલ્પિત ઘટનાઓ આલેખી છે.
૮. ભાગવતમાં કોંક, બેંક અને કુટક દેશના રાજા અને પાખંડ ધર્મ સ્વીકારવાની અને કલિયુગમાં અઘોર કૃત્ય કરવાની ભવિષ્યવાણી છે. - ૯. કૂર્મપુરાણમાં બૌદ્ધ, જૈન, પાંચરાત્ર', પાશુપત, આદિ અનેક સંપ્રદાયો પાખંડી હોવાનું તથા તેને પાણી સુદ્ધાં પણ ન આપવાનું કઠોર વિધાન છે. ( પુરાણના નમૂનાઓની ટૂંકામાં ટૂંકી રૂપરેખા જાણી લીધા પછી તે નમૂનાઓને. વિશેષ સ્પષ્ટ જાણવા ખાતર પુરાણનાં તે દરેક સ્થળનો ભાવાત્મક સાર નીચે આપવામાં આવે છે.
૧. ભાગવત સંપ્રદાય કે ભક્તિમાર્ગનું પ્રાચીન એક નામ પાંચરાત્ર પણ છે. પાશુપત એ
શૈવ સંપ્રદાયનું એક પ્રાચીન નામ છે. પાંચરાત્ર તથા પાશુપત વિશે વધારે માહિતી મેળવવા ઈચ્છનારે દુર્ગાશંકર કેવળરામ શાસ્ત્રી લિખિત વૈષ્ણવ ધર્મનો સંક્ષિપ્ત
ઇતિહાસ તથા શૈવધર્મનો સંક્ષિપ્ત ઇતિહાસ તેમ જ નર્મદાશંકર દેવશંકર મહેતાકૃત - હિંદ તત્ત્વજ્ઞાનનો ઇતિહાસ ભાગ રજો જોવો. ૨. જુઓ પરિશિષ્ટ ૧.
| SR No. | 005710 |
| Book Title | Darshanik Chintan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Sukhlal Sanghavi |
| Publisher | Gurjar Granthratna Karyalay |
| Publication Year | 2003 |
| Total Pages | 272 |
| Language | Gujarat |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 17 MB |