________________
૧૫. સ્વસ્થ જીવન પ્રતિ
આપણા જીવન ઉપર પ્રભાવ પાડતાં પરિબળોનો વિચાર કરતાં આપણે ત્રણ સત્તાઓનો ઉલ્લેખ કર્યો. કાળસત્તા, સ્વભાવ સત્તા અને ભવિતવ્યતા. એમાં ભવિતવ્યતા તો મહાસત્તા જેવી છે. સૌના હુકમ ઉપર જાણે તેનો વટહુકમ ચાલે છે. કર્મસત્તાનો તો આપણા જીવન ઉપર સીધો જ પ્રભાવ છે. તે નચાવે તેમ આપણે નાચીએ છીએ, દોડીએ છીએ, હસીએ છીએ કે રડીએ છીએ તો પછી ચેતનવાન મનુષ્ય બાપડો ક્યાં રહ્યો? શું તેણે અસહાય થઈને બેસી રહેવાનું છે? તેના હાથમાં શું કંઈ નથી? આમ જોઈએ તો કર્મથી વિભિન્ન જે ત્રણ સત્તાઓ છે તે એટલી પરોક્ષ રીતે કામ કરે છે કે આપણને તેનું અસ્તિત્વ બાધક લાગતું નથી. વાસ્તવિકતામાં આપણે એ સત્તાઓને સ્વીકારી લીધી છે.
આપણે જે સંઘર્ષ છે તે કર્મસત્તા સાથે છે. કર્મને લીધે આપણું જીવન આમ-તેમ ફંગોળાયા કરે છે અને તે આપણા સાચા અને શાશ્વત સુખમાં બાધક છે તેથી તેની સાથે સંઘર્ષ કરવાનું પ્રયોજન છે અને તે શક્ય પણ છે. જેની સાથે સંઘર્ષ ન થઈ શકે તેમ હોય, જે સત્તા પરોક્ષ રહીને કાર્ય કરતી હોય તેની સાથે યુદ્ધ કેવી રીતે થાય? હવામાં મુક્કાબાજી કર્યા કરવાનો કંઈ અર્થ ખરો? એ સત્તાઓના સ્વીકારમાં જ શાણપણ છે. એમના પ્રભાવને સહજ ગણી માણી લેવામાં જ સુખ છે - શાંતિ છે. સ્વસ્થ અને શાંતિપૂર્ણ જીવન જીવવાની ચાવીઓ આપણી પાસે છે. કઈ ચાવી ક્યાં લગાડવી તે આપણે નક્કી કરી લેવાનું છે. ખોટી ચાવીથી તાળું ન ખૂલે. જીવનને આપણે જીતવું છે અને સારી રીતે જીવવું છે. ' . આપણને જે મળ્યું છે અને આપણી પાસે જેટલો સમય છે તેનો - આપણે ઉત્તમ રીતે ઉપયોગ કરી લેવાનો છે. આ માટેનાં ત્રણ સૂત્રો
૮૧
