________________
પ્રબળ કર્મસત્તા
૧૩
ખુશામત ગમે અને ઈશ્વરને પણ તે ગમે. પછી ભલેને ઈશ્વરની ખુશામતને ભકિત જેવા સારા શબ્દથી ઓળખવામાં આવે. જેમ કોઈ રાજકારણી પોતાના પક્ષના માણસોને કે સ્વજનોને ન્યાલ (માલામાલ) કરી દે અને વિરોધીઓને હેઠા પાડે-રખડતા કરી મૂકે તેમ ભગવાન પણ કરતો થઈ જાય તો તેનું ભગવર્પણું કયાં રહ્યું? આમ તો ઈશ્વરને જ અન્યાય થઈ બેસે એવી પરિસ્થિતિનું નિર્માણ થઈ જાય.
તો પછી શું આપણે કર્મસત્તાને જ સર્વ કંઈ માનવી રહી? તેને જ સર્વોપરી ગણી તેને નમી પડવાનું રહ્યું? હા, આપણે એક વાત તો સ્વીકારવી જ રહી કે કર્મસત્તા મહાબળવાન છે – એ વાત ખરી પણ તે પરમ ન્યાયી છે. કોઈના તરફ તે પક્ષપાત કે દ્વેષ રાખતી નથી. કર્મ સત્તા પાસે વગવસીલો ચાલતો નથી. રાય કે રંક હોય સૌ કર્મસત્તા પાસે સરખા છે. ત્યાં કોઈની શેહ-શરમ પહોંચતી નથી. તો પછી કર્મસત્તાને આધીન થઈ જીવવામાં શું વાંધો? આપણે કર્મસત્તા સામે લડાઈ શા માટે?
કર્મ સાથે આપણે લડાઈ છે તેનું કારણ એ નથી કે તે અન્યાયી છે. કર્મ આપણને આત્મિક સુખથી – સાચા સુખથી વંચિત કરે છે. તે માટે આપણે કર્મસત્તા સામે લડાઈ માંડવાની છે. કર્મની હાજરીમાં આપણો સ્વભાવ પ્રગટ થતો નથી. આપણી આત્મિક સંપત્તિનો આવિર્ભાવ થતો નથી. તેથી જ્ઞાનીઓ કર્મસત્તાને ફગાવી દઈને નિજ સ્વરૂપમાં આવી જવાની સલાહ આપે છે અને તેનો માર્ગ બતાવે છે. આપણને જ્યાં સુધી આપણે માનેલાં સુખસગવડ મળે છે ત્યાં સુધી આપણને કર્મસત્તા ખટકતી નથી. પણ જેવી પ્રતિકૂળતાઓ સામે આવે છે કે આપણને કર્મસત્તા ખટકે છે. આમ જોઈએ તો કર્મસત્તાએ આપણને આપેલાં સુખો પણ સરવાળે નુકસાનકારક છે. કારણ કે તે આપાત ભદ્ર પણ પરિણામે વિરૂપ છે. તેનો સ્વાદ મીઠો છે પણ તેની અસર માઠી છે. જે જ્ઞાનીઓએ કર્મનું સ્વરૂપ જાયું અને ઓળખું તેમણે એ વાત કરી કે કર્મમાત્ર દુઃખદાયક છે. માટે તેની ચુંગાલમાંથી આપણે નીકળી જવું જોઈએ. ગમે તેવો સારો રાજા હોય તો પણ આપણે તેના પગ નીચે તો ખરા જ ને! તે વીફરે કે તેને કંઈ વાંકું