________________
ધ્યાનની બદલાતી ધારા
૧૪૧ જાય. તેથી મેં તે પ્રમાણે ઉત્તર આપ્યો. આમ, થોડીક વારમાં તને જુદા જુદા બે ઉત્તરો મળ્યા એટલે તું મૂંઝાઈ ગયો પણ તેનું કારણ તેમની અંદર પલટાતા ભાવો અને બદલાતા ધ્યાનની ધારા છે.'
મહારાજા શ્રેણિક હજુ તો ભગવાને કરેલી વાતનો વિચાર કરે છે એટલામાં તો જરા દૂર દેવ-દુંદુભિ વાગ્યા લાગ્યાં. આમ અચાનક દિવ્ય ધ્વનિ સાંભળતાં શ્રેણિકે વિસ્મયથી પ્રશ્ન કર્યો, ‘ભગવાન! આ બધું શું બની રહ્યું છે? આ દિવ્ય ધ્વનિ ક્યાંથી આવી રહ્યો છે?”
પ્રસન્નચંદ્ર રાજર્ષિને કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત થયું. આત્માના ગુણોનો ઘાત કરનારાં તમામ ઘાતી કર્મોનો તેમણે નાશ કરી નાખ્યો તેથી દેવો મહોત્સવ મનાવી રહ્યા છે.” ભગવાને ગંભીર વાણીમાં વાત સમજાવી.
પ્રસન્નચંદ્ર રાજર્ષિનો પ્રસંગ કર્મની એક ગહન વાત સમજાવે છે. કરોડો જન્મોનાં કર્મ ભોગવીને પૂરાં ન થાય. કર્મોના આ અખૂટ સંચય તોડવા માટે, ખાલી કરવા માટે ધ્યાન જેવું કોઈ સફળ સાધન નથી. જેમ અગ્નિનો એક કણિયો આખા જંગલને સળગાવી શકે છે તેમ ધ્યાનાગ્નિ પ્રજ્વલિત થતાં અનેક જન્મોનાં કર્મો પળવારમાં ભસ્મીભૂત થઈ જાય છે. પણ તે ધ્યાન ઉચ્ચ કોટીનું હોવું જોઈએ અને આત્માનાં પરિણામ સતત વિશુદ્ધ થઈને ચઢતાં રહેવાં જોઈએ. પ્રસન્નચંદ્ર રાજર્ષિની ધ્યાનની ધારા જેવી પલટાઈ કે તુરત જ તેમના આયુષ્ય બંધની યોગ્યતામાં ઘણા મોટા ફેરફારો થઈ ગયો. ધ્યાનધારા કલુષિત બની હતી ત્યારે તેઓ સાતમી નરકનું આયુષ્ય બાંધતા હતા. પણ ધ્યાનધારા જેવી વિશુદ્ધ બની ગઈ ત્યારે આયુષ્યના કર્મબંધની યોગ્યતા ઉચ્ચતમ દેવલોકની થઈ ગઈ. વળી વિશુદ્ધ ધ્યાનની ધારી એટલી પ્રબળ બનતી રહી કે છેવટે ઉચ્ચતમ આયુષ્યબંધની ક્ષમતાને પાર કરીને તેથી આગળ ઊંચે કેવળજ્ઞાનને પ્રાપ્ત કરીને વિરમી પ્રસન્નચંદ્ર કૃત્યકૃત થઇ ગયા.
આ પ્રસંગને સમાંતર કહી શકાય એવી બીજી એક વાત જીરણ શેઠની આવે છે. ભગવાન મહાવીર ચાતુર્માસ ઉપવાસ છોડે ત્યારે તેઓ પોતાને