Adhyatmamatpariksha Shabdasha Vivechan Part 01

SR No.: 005701
Original Sutra Author: N/A
Author: Pravinchandra K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Publication Year: 2001
Total Pages: 394
Language: Gujarat
Classification: Book_Gujarati
File Size: 9 MB

Page 112

અધ્યાત્મમતપરીક્ષા
ગાથા - ૨૨
३ तुल्ले तणुजोगत्ते कीस व जोगन्तरं तओ ण कओ ।
મળવયનો વ યા મvgફ વવહારસિદ્ધર્ઘ II [૨૬] अथवा कायगृहीतवाङ्मनोद्रव्यसधीचीनजीवव्यापारात्मके स्वतन्त्रे एव वाङ्मनसी योगौ। तदुक्तं तत्रैव
४ अहवा तणुजोगाहियवयदव्वसमूहजीववावारो । સો વયનોનો પણ વાયા સિન્નિા તે II [૩૩] ५ तह तणुवावाराहियमणदव्वसमूहजीववावारो । सो मणजोगो भण्णइ मण्णइ णेयं जओ तेणं ॥ [३६४]
ટીકાર્ય - વોશ'યોગ વસ્તુતઃ એકરૂપ છે પણ વ્યાપારના ભેદથી ત્રણ ભેદવાળો છે, તે વિશેષાવશ્યકભાષ્યમાં કહેવાયેલું છે. ‘fઉં પુ - તો પણ, અર્થાત્ પૂર્વોક્ત વિશેષાવશ્યકભાષ્ય ગાથા-૩૫૮ માં કહ્યું તે મુજબ કાયયોગ સર્વત્ર અનુગત છે તો પણ, જે તનુસંરંભથી (કાયવ્યાપારથી) મૂકે છે અર્થાત્ ભાષાવર્ગણાના પુગલો મૂકે છે તે વાગ્યોગ છે, અને જે તનુસંરંભથી અર્થાત્ કાયવ્યાપારથી) વિચારે છે તે માનસિક યોગ છે. તનુયોગ જ ત્રણ પ્રકારે વિભક્ત છે. //૩પલો દૂર “શિપુ એ તથાપિ'ના અર્થમાં છે. ‘ત્તપનોખો - તનુયોગ જ મન-વચન યોગ છે, કેમ કે શ્વાસોશ્વાસની જેમ કાયાથી દ્રવ્યનું અર્થાતુ મનોવાક્તવ્યનું ગ્રહણ થાય છે. જો એ પ્રમાણે ન હોય તો તે પણ અર્થાતુ પ્રાણ-અપાન વ્યાપાર પણ, યોગાન્તર થાય. //૩૬oll
તુ - તનુયોગપણું તુલ્ય હોવા છતાં તવો =તે અર્થાતુ પ્રાણાપાનને કેમ યોગાંતર કરાયેલ નથી? અથવા તો મન-વચન યોગને કેમ જુદાં કહ્યાં? તેનો ઉત્તર આપે છે - વ્યવહારસિદ્ધિ માટે. (મનો વાગ્યોગને કાયયોગથી પૃથક્ કહ્યા અને પ્રાણાપાનને પૃથફ ન કહ્યો). /૩૧/
અથવા - અથવા કાયાથી આહિત=ગૃહીત, વચન-મનોદ્રવ્યથી સહિત જીવવ્યાપારાત્મક સ્વતંત્ર જ વચન - મનોયોગ છે. તે ત્યાં જ અર્થાત્ વિશેષાવશ્યકભાષ્યમાં કહ્યું છે
“મવા - અથવા તનુયોગથી આહિત=ગૃહીત વાદ્રવ્યસમૂહથી (તેને છોડવા માટે) જે જીવનો વ્યાપાર તે વાગ્યોગ કહેવાય છે. તેના વડે અર્થાત્ જીવવ્યાપાર વડે વાચા અર્થાત્ વચન છોડાય છે. (“વાવા' - સ્ત્રીલિંગ પ્રથમાનું એકવચનનું રૂપ છે.) ૩૬all
३. तुल्ये तनुयोगत्वे कस्माद् वा योगान्तरं सको न कृतः । मनोवाग्योगौ वा कृतौ भण्यते व्यवहारसिद्धयर्थम् ।। ४. अथवा तनुयोगाहितवाग्द्रव्यसमूहजीवव्यापारः । स वाग्योगो भण्यते वाचा निसज्यते येन ।। ५. तथा तनु व्यापाराहितमनोद्रव्यसमूहजीवव्यापारः । स मनोयोगो भण्यते मन्यते ज्ञेयं यतस्तेन ।।