Page Text
________________
કારિકાવલી–મુક્તાવલી-વિવરણ: ઈત્યાદિ ગ્રંથથી—આશય એ છે કે પરમાણુ અતીન્દ્રિય હોવાથી પરમાણુને સમુદાય પણ અતીન્દ્રિય જ રહેશે અર્થાદ તેનું પ્રત્યક્ષ નહીં થાય. દરવત્તિ કેશ અતીન્દ્રિય નથી. નજીકમાં જ તેનું પ્રત્યક્ષ થાય છે. તેથી દરવર્તિકેશના દષ્ટાન્તથી પરમાણુના પેજનું પ્રત્યક્ષ સિદ્ધ નહીં થાય. કારણ કે દષ્ટાન્તનું વૈષમ્ય છે. “અદશ્ય પરમાણુઓથી દશ્યપરમાણપુંજની ઉત્પત્તિ થાય છે. તેથી. “જર્ચ ઘટા'' ઈત્યાઘાકારક પ્રતીતિ વખતે ઘટાદિસ્વરૂપ પરમાણુપુંજ પ્રત્યક્ષને. વિષય બની શકે છે. એ કહેવું યોગ્ય નથી. કારણ કે અદશ્યથી દશ્યની ઉત્પત્તિ થતી નથી. અન્યથા અદશ્યથી પણ દશ્યની ઉત્પત્તિ માનીએ તે કઈ વખત અદ્રશ્ય (અપ્રત્યક્ષ) ચક્ષુસ્વરૂપઉષ્ણસ્પર્શાશ્રયદ્રવ્યની સંતતિમાં દશ્યત્વની ઉત્પત્તિ માનવી પડશે. (આશય એ છે કે બૌદ્ધમતે બધી જ વસ્તુ ક્ષણિક હોવાથી પૂર્વપૂર્વક્ષણવૃત્તિ પદાર્થનું કારણ મનાય છે. તેથી પૂર્વ પૂર્વચક્ષુ ઉત્તરોત્તરચક્ષુનું કારણ હોવાથી અદશ્યથી દત્પત્તિ માને તે અદશ્યચક્ષુની ઉષ્માદિસંતતિમાં પણ કઈ વખત દશ્યત્વ માનવાને પ્રસંગ આવશે.) અતિશય તપ્તતિલાદિમાં દશ્યદહનસતતિની ઉત્પત્તિ થતી હોવાથી અદશ્યથી પણ દશ્યની. ઉત્પત્તિ માની શકાય છે. એ કહેવું યોગ્ય નથી કારણ કે અતિશય તપેલા તેલમાં પણ સૂથમ એવા દશ્ય હનના અવયવોથી જ દશ્ય સ્કૂલ દહનની (અગ્નિની) ઉત્પત્તિ મનાય છે. જે અદશ્યથી દશ્યની ઉત્પત્તિ થતી જ નથી. તે અદશ્ય દ્વયણુથી દશ્યવસરેણુની ઉત્પત્તિ પણ થઈ શકશે નહી.” આ કહેવું પણ યોગ્ય નથી. કારણ કે પરમાણુ અથવા કયણુકમાં સ્વભાવથી જ અદશ્યત્વ છે. અને ત્રસરેવાદિમાં સ્વભાવથી જ દશ્યત્વ છે એવું અમે માનતા નથી. પરંતુ જ્યાં પ્રત્યક્ષના કારણભૂત મહત્વ અને ઉદ્દભૂતરૂપવત્ત્વનું સન્નિધાન છે.
ત્યાં પ્રત્યક્ષ થાય છે. અર્થાદ તાશકારણ સમુદાયવત્ પદાર્થોનું દશ્ય છે. અને તાદશપ્રત્યક્ષકારણસમુદાયને અભાવ હોય તે તે પદાર્થનું અદશ્યત્વ છે. ત્રસરેણમાં મહત્ત્વાદિમત્ત્વ હેવાથી ત્રસરેણુ દશ્ય છે. અને પ્રયણુકાદિમાં મહત્ત્વાદિમત્વ ન હોવાથી
| SR No. | 005698 |
| Book Title | Karikavali Muktavali Vivaran Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandraguptasuri |
| Publisher | Mokshaiklakshi Prakashan |
| Publication Year | 1987 |
| Total Pages | 198 |
| Language | Gujarat |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 14 MB |