Page Text
________________
રd
કારિકવલી-મુક્તાવલી-વિવરણ -
~ સાધનતાના સ્મરણાત્મક જ્ઞાનાનુકૂલ સંસ્કારોનું કેઈ ઉદ્દબેધક પણ નથી શરાતિરિક્ત આત્મવાત સિદ્ધાતિને પણ તાદશસ્તનપાનની પ્રવૃત્તિની અનુપપત્તિ અપરિહાર્ય જ છે. એ કહેવું યોગ્ય નથી કારણ કે જન્માંતરમાં અન્યશરીરાવરિચ્છન્ન આત્મા દ્વારા અનુભૂત ઈષ્ટ સાધનત્વનું બાલ્યકાળમાં મરણ થવાથી તાદશ સ્મરણાત્મક જ્ઞાનથી બાલકની સ્તનપાનપ્રવૃત્તિ ઉપપન છે. બાલકને “સ્તનપાનં મલ્ટિલાઈન ઈત્યાકારક જ સ્મરણ કેમ થાય છે? પૂર્વ જન્મમાં અનુભવેલી બીજી : વસ્તુઓનું સ્મરણ કેમ થતું નથી ? આ શંકા યંગ્ય નથી કારણું કે બાલ્યાવસ્થામાં તાદશસ્મરણને છેડીને અન્ય વિષયક સ્મરણાનુકૂલ સંસ્કારનું કેઈ ઉદ્દબેધક ન હોવાથી બીજી કોઈ વસ્તુઓનું સ્મરણ થતું નથી. જ્યારે સ્તનપાનની પ્રવૃત્તિના કારણભૂત ઈષ્ટ સાધનવના સ્મરણાનુકૂલ સંસ્કારના ઉદબેધક તરીકે અનાયત્યા [બીજા ઉપાયના અભાવના કારણે જીવનારુષ્ટ [જીવનપયોગી ધર્માધર્મની કલ્પના કરાય છે. આ રીતે બાલકની સ્તનપાનની પ્રવૃત્તિના અનુસારે પૂર્વ પૂર્વ જન્મના ઈષ્ટ સાધનત્વના સ્મરણાનુસારે સંસાર અનાદિ હોવાથી આત્મા પણ અનાદિ છે એ સિદ્ધ થાય છે. અને અનાદિભાવભૂત પદાર્થને નાશ થતું ન હોવાથી આત્મા અનંત છે એ સિદ્ધ થાય છે. આથી સ્પષ્ટ છે કે અનાદિ અનંત આત્મા નિત્ય છે.
RT રક્ષાલીનાબેવ............ઈત્યાદિ-પૂર્વોક્ત રીતે જ્ઞાનાદિની પ્રત્યે કરણભૂત ચક્ષુ વગેરે ઈન્દ્રિયોને પ્રવર્તાવનાર આત્માને અતિરિક્ત, માનવાની આવશ્યકતા નથી. વ્યાપારવ૬ અસાધારણ કારણત્વ સ્વરૂપ કરણત્વ અને જ્ઞાનાધનુકૂલ કૃતિમત્ત્વ સ્વરૂપ કતૃત્વ અને ધર્મો ચક્ષુ વગેરે ઈન્દ્રિમાં જ માનવા જોઈએ. ચક્ષુ વગેરે ઈન્દ્રિય સ્વરૂપ એક અધિકરણમાં કર્તુત્વ અને કરણત્વ આ બન્ને ધર્મોને સમાવેશ થઈ શકે છે. કારણ કે તે બનેને વિરોધ છે એમાં કઈ પ્રમાણ નથી. આથી ચક્ષ વગેરે ઈન્દ્રિયમાં શૈતન્ય માનવામાં કેઈ દોષ ન હોવાથી ચક્ષુ વગેરે ઈન્દ્રિયોને જ આત્મા માન જોઈએ. એ શંકાકારનો આશય છે. એનું નિરાકરણ કરતાં કહે છે તથાતં વેરિન્દ્રિયorfમદિ-આશય
| SR No. | 005698 |
| Book Title | Karikavali Muktavali Vivaran Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandraguptasuri |
| Publisher | Mokshaiklakshi Prakashan |
| Publication Year | 1987 |
| Total Pages | 198 |
| Language | Gujarat |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 14 MB |