________________
૧૩૪
આચારાંગસરા . ઉપરોક્ત ત્રણેય અધ્યયનનું લક્ષ્ય મેક્ષ છે. સર્વજ્ઞ પ્રતિપાદિત નવતને હેય-ય-ઉપાદેય સ્વરૂપે જાણું, તેને યથાયોગ્ય અમલ કરવાથી મેક્ષ પ્રાપ્તિ થાય. તે ત્યારે જ શક્ય બને છે તેમાં પૂર્ણ શ્રદ્ધા હોય તે. તે શ્રદ્ધા (સમ્યક્ત્વ)નું અહીં વર્ણન છે.
જૈન દર્શનમાં સમ્યક્ત્વની કેટલી મહત્તા છે તે બતાવતાં શાસ્ત્રકારે સચ્ચન જ્ઞાનવાત્રિાણિ મોક્ષના તત્ત્વાર્થમાં તેને અગ્રસ્થાને મૂક્યું છે. વળી
दसणभट्ठो भट्ठो दसणभट्ठस्स नस्थि निव्वाणं ।
सिझति चरणरहिया दसणरहिया न सिझंति । અહીં પણ સમ્યક્ત્વની વિશેષતા બતાવી છે.
ભગવાને જે કર્યું તેવું કરી શકવાની શક્તિ-યેગ્યતા કે ભૂમિકા સૌની હતી નથી પરંતુ - માં શ્રા અને મા તુષ જેટલા શબ્દો પણ જેમને યાદ નહોતા રહેતા તે મંદ મતિવાળા મહર્ષિ પણ
ગાત્મવત્ સર્વભૂતેષુ મો સુ વાવન” જિનેશ્વરની આ આજ્ઞા ઉપર શ્રદ્ધા અને તદનુરૂપ આચરણના બળે મોક્ષે જઈ શક્યા.
સ્કંધકસૂરિના ૫૦૦ શિષ્ય ઘાણીમાં પીલાયા અને મોક્ષેગયા. તે પણ ભગવાનની આજ્ઞા ઉપરની શ્રદ્ધાના બળે જ અને તેથી જ તેને ધર્મના પાયારૂપે માનેલ છે.
જે ધર્મમાં વિશ્વના નાના મોટા સર્વ પ્રાણીઓ પ્રત્યે સમાનભાવ વર્તવા જેટલી અહિંસાની ઉદાર વ્યાખ્યા હોય તે જ ધમ સાચે અને સનાતન હોવાને દાવો કરી શકે.
અહિંસાને જીવનના પ્રત્યેક ક્ષેત્ર સાથે સંબંધ છે જીવનમાં તે વણતાં કેવળ વ્યક્તિને જ નહિ, બકિ સમાજ, રાષ્ટ્ર અને વિશ્વને પણ વિકાસ સંભવિત છે.
જેના વ્યવહારમાં હિંસા છે ત્યાં ધર્મ નથી જેને વ્યવહાર શુદ્ધ છે તેને ધર્મ પણ શુદ્ધ બની શકે. સર્વજી સાથે પ્રેમની સાંકળ સાંધે તે ધમ.
કર્મબંધ કે મુક્તિનો આધાર સ્થાન કે કિયા ઉપર નથી. સાધકના શુભાશુભ પરિણામે ઉપર તેને આધાર છે અર્થાત્ આસવ અને સંવરમાં સ્થાન અને ક્રિયાની અપેક્ષાએ ભાવનાનું વિશેષ મૂલ્ય છે. એ સમજાવ્યું છે.
જે સ્થાન કર્મબંધનું કારણ છે તે જ સ્થાન વિશુદ્ધ ભાવનાવાળા સાધક( ચિલાતીપુત્ર તથા ભરતચકી જેવા)ને માટે નિર્જરા સંવર દ્વારા કર્મક્ષયનું કારણ બની જાય છે.
