________________
અને શાસ્ત્ર બંને વિદ્યાઓમાં નિષ્ણાત, અર્થશાસ્ત્ર, નીતિશાસ્ત્રમાં પારંગત અને પોતાના અજેય શૌર્ય માટે વિખ્યાત હતો. એણે સૈન્ય શિબિરમાં આવી સુસજ્જિત સેનાની સાથે સિંધુ નદીની તરફ પ્રસ્થાન કર્યું.
સિંધુનદી સમીપ જઈ સેનાપતિએ ભરત ચક્રવર્તીનું ચર્મરત્ન ઊંચક્યું. ચર્મરત્ન વિશાળ હોડીના રૂપમાં પરિવર્તિત થઈ ગયું. સેનાપતિ પોતાની સમગ્ર સેનાની સાથે સદલ-બળ એ હોડી પર સવાર થઈ ગયા અને થોડા સમય પછી સિંધુ નદીના પશ્ચિમી પ્રદેશમાં ઊતરી પોતાના વિજય અભિયાનનો પ્રારંભ કરી દીધો. એમણે સિંહલ, જંગલોક, યવનદ્વીપ, અરબદેશ, રોમ તથા ઉત્તર દિશામાં વૈતાઢ્ય પર્વત સુધીના બધા દેશો તથા સિંધુ-નદીથી સમુદ્ર સુધીના કચ્છ પ્રદેશ ઉપર વિજય પ્રાપ્ત કર્યો. વિજયી દેશોના અધિપતિઓએ ચક્રવર્તી ભરત માટે ભેટ સ્વરૂપ વિભિન્ન બહુમૂલ્ય વસ્તુઓનો વિપુલ ભંડાર સેનાપતિને આપ્યો અને મહારાજ ભરત ચક્રવર્તીને પોતાના સ્વામી અને શરણદાતા સ્વીકાર્યા.
સેનાપતિએ આ બધાને યથોચિત આદર-સન્માન કર્યા અને શાસન સંબંધિત વાતચીત અને આદેશ આપ્યા પછી વિદાય કર્યા. બધા વિજયી પ્રદેશ ઉપર મહારાજ ભરતની આજ્ઞાનું પ્રસારણ કરી સેનાપતિ પૂર્ણ સેનાની સાથે સિંધુ નદીને પાર કરી મહારાજની સેવામાં આવ્યા.
સેના અને સેનાપતિને થોડા સમય સુધી વિશ્રામ આપ્યા પછી એક દિવસ મહારાજ ભરતે સેનાપતિ સુષેણને તિમિસ્ત્ર ગુફાના દક્ષિણ દ્વારના કબાટને (દરવાજો) ખોલવાનો આદેશ આપ્યો. સેનાપતિએ મહારાજની આજ્ઞાનુસાર પૌષધશાળામાં અષ્ટમભક્તના તપ દ્વારા કૃતમાલ દેવની આરાધના કરી અને તપની સમાપ્તિ પર આરાધના-પૂજાની સમસ્ત સામગ્રીની સાથે તિમિત્ર ગુફાના દક્ષિણી દ્વાર પર પહોંચ્યા. સેનાપતિની સાથે અનેક માંડલિક, વણિકો તથા દાસ-દાસીઓનો સમૂહ પણ હતો. કારની વિધિવતુ પૂજા-અર્ચના કર્યા પછી સેનાપતિએ કપાટોને (દરવાજાને) કરબદ્ધ પ્રણામ કર્યા અને ભરત ચક્રવર્તીના સર્વશક્તિમાન અને સક્ષમ દંડરથી કબાટ (દરવાજા) ઉપર પૂરા વેગથી ત્રણ વાર પ્રહાર કરવાથી તિમિસ્ત્ર ગુફાના કપાટ ઘોર રવ (અવાજ) કરતા પાછળની તરફ સરક્યા અને પૂરી રીતે દરવાજા ખૂલવાના સમાચાર મહારાજને સંભળાવ્યા, જેને સાંભળી મહારાજ ઘણા પ્રસન્ન થયા. એમણે સેનાપતિને સન્માનિત કર્યા. જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ 9696969696969696969696969696999 ૯ ]