Jain Dharmno Maulik Itihas Part 01 Tirthankar Khand

SR No.: 005685
Original Sutra Author: N/A
Author: Hastimal Maharaj
Publisher: Samyag Gyan Pracharak Mandal
Publication Year: 2012
Total Pages: 434
Language: Gujarat
Classification: Book_Gujarati
File Size: 8 MB

Page 59

ભગવાનની સામે ઉપસ્થિત થઈ બોલ્યા: “પ્રભો! શું ખપ છે?” ભગવાને અંજલિપુટ (ખોબો) આગળ ધર્યો અને શ્રેયાંસે પ્રભુની અંજલિમાં ઇક્ષુરસ રેડી દીધો. ભગવાન અછિદ્રપાણિ હતા. આથી રસનું એક ટીપું પણ નીચે ન પડ્યું. શ્રેયાંસને ઘણી પ્રસન્નતા થઈ. દેવોએ પંચ-દિવ્યની વર્ષા કરી અને “અહો દાન, અહો દાન'ની ધ્વનિથી આકાશ ગુંજી ઊઠ્યું.
ભગવાન આદિનાથે બધાથી પહેલાં જગતને તપનો પાઠ ભણાવ્યો, તો શ્રેયાંસકુમારે સર્વપ્રથમ ભિક્ષાદાનની વિધિ માનવસમાજને બતાવી. એ યુગના તે પ્રથમ ભિક્ષાદાતા થયા. પ્રભુનાં પારણાનો તે અક્ષયકરણી વૈશાખ શુક્લ તૃતીયનો દિવસ હોવાને લીધે લોકોમાં અક્ષય-તૃતીયા. અથવા અખાત્રીજના નામથી પ્રસિદ્ધ થયો. આ દિવસ આજે પણ “સર્વજનવિદ્યુત પર્વ માનવામાં આવે છે. ભરત ચક્રવર્તીએ શ્રેયાંસકુમારના ઘરે જઈ તેમનું અભિનંદન અને સન્માન કરતા કહ્યું કે - “વત્સ ! તું આ અવસર્પિણી કાળનો પ્રથમ દાનતીર્થ સંસ્થાપક છે, અતઃ તને પ્રણામ છે.”
અહીં એ પ્રશ્ન ઉપસ્થિત થાય છે કે - “ભગવાન ઋષભદેવે ચૈત્ર કૃષ્ણ અષ્ટમીના દિવસે ષષ્ઠભક્ત અથવા બેલેની તપસ્યાથી પ્રવજ્યા ગ્રહણ કરી અને જો બીજા વર્ષે વૈશાખ શુક્લ તૃતીયાએ પ્રથમ પારણાં કર્યા, તો એ એમની એક વર્ષની તપસ્યા ન થઈને તેર મહિના અને દસ દિવસની તપસ્યા થઈ. આવી સ્થિતિમાં “સંવચ્છરેણ ભિફબા લદ્ધા ઉસહણ લોગનાહણ” “સમવાયાંગ સૂત્ર'ના આ ઉલ્લેખની સાથે સંગતતા નથી બેસતી, જે અનુસાર આદિનાથના પ્રથમ તપને “સંવત્સર તપે” કહેવામાં આવ્યું છે. વસ્તુતઃ આ એક ઘણો પ્રાચીન અને બહુચર્ચિત પ્રશ્ન છે અને એના સમુચિત સમાધાનના રૂપમાં એવું કહી શકાય છે કે – “સૂત્રોમાં અનેક સ્થળોએ સૂત્રના મૂળ લક્ષણવાળી સંક્ષેપાત્મક શૈલી અપનાવી કાળગણના કરતી વખતે મોટાકાળની સાથે જ્યાં નાનોકાળ પણ સંમિલિત છે, ત્યાં પ્રાયઃ નાનાકાળને છોડી માત્ર મોટાકાળનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવે છે.”
વાસ્તવમાં દીક્ષાના સમયે ભગવાન ઋષભદેવ દ્વારા ગ્રહણ કરવામાં આવેલ બેલે(છઠ્ઠ)નું તપ ભિક્ષા ન મળવાના કારણે ૧૨ મહિના કરતાં પણ વધુ સમય સુધી ચાલતું રહ્યું અને જ્યારે શ્રેયાંસકુમાર પાસેથી પ્રભુને ભિક્ષા મળી તો શાસ્ત્રમાં એ જ સૂત્ર-લક્ષણાનુસારિણી સંક્ષેપ શૈલીમાં એ ઘટનાનો ઉલ્લેખ “સંવચ્છરેણ ભિકબા લદ્ધા ઉસહેણ લોગનાહેણ આ ૫૪ દ69696969696969696969696969696969 જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ