________________
ત્યાર બાદ વૈદ્ય ખરકે સરોહણ ઔષધિ ઘા પર લગાવીને પ્રભુની વંદના કરી અને બંને મિત્ર પાછા ફર્યા.
કહેવાય છે કે તપસ્યાકાળમાં પ્રભુએ ઘણી જાતનાં કષ્ટો અને ઉત્પાતો સહન કર્યા, પણ કાનમાંથી કાંટા કાઢવાવાળો ઉત્પાત સૌથી વધુ કષ્ટદાયક.. હતો. આ બધા ઉત્પાતોને સમભાવથી સહન કરી ભગવાને વિપુલ કર્મનિર્જરા કરી. આશ્ચર્યની વાત છે કે ભગવાનને પહેલો ઉપસર્ગ એક ગોવાળે આપ્યો હતો અને છેલ્લે ઉપસર્ગ પણ એક ગોવાળ જ આપ્યો હતો.
છઘસ્યકાળના સાધનાના સાઢા બાર વર્ષમાં ભગવાન મહાવીરે ફક્ત ૩૪૯ દિવસ જ ખોરાક ગ્રહણ કર્યો, બાકી બધા દિવસ નિર્જળા તપસ્યામાં ગુજાર્યા.
(કેવળજ્ઞાન અને પ્રથમ દેશના ) તેરમા વર્ષના મધ્યમાં વૈશાખ શુક્લ દશમના દિવસે પાછલા પહોરમાં જંભિકા ગામની બહાર, ઋજુબાલુકા નદીના કિનારે, જીર્ણબાગમાં શાલવૃક્ષની નીચે પ્રભુ આતાપના લઈ રહ્યા હતા. તે વખતે છઠ્ઠભક્તની નિર્જળા તપસ્યાથી તેમણે ક્ષપકશ્રેણીનું આરોહણ કરી, શુક્લધ્યાનના બીજા ચરણમાં મોહનીય, જ્ઞાનાવરણ, દર્શનાવરણ અને અંતરાય નામના ચાર ઘાતકર્મોનો ક્ષય કર્યો અને ઉત્તરાફાગુની નક્ષત્રના યોગમાં કેવળજ્ઞાન અને કેવળદર્શનની પ્રાપ્તિ કરી. ભગવાન ભાવ અહંના કહેવાયા. તથા સર્વજ્ઞ અને સર્વદર્શી બની ગયા.
ભગવાન મહાવીરને કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત થતાં જ દેવગણ પંચદિવ્યોની વૃષ્ટિ કરતા-કરતા જ્ઞાનનો મહિમા કરવા આવ્યા. દેવતાઓએ સુંદર અને વિરાટ સમવસરણની રચના કરી. એ જાણતા હોવા છતાં કે ત્યાં સંયમવ્રત ગ્રહણ કરવાવાળું કોઈ નથી, ભગવાને કલ્પ સમજીને થોડા વખત સુધી ઉપદેશ આપ્યો. મનુષ્યોની હાજરી ન હોવાને લીધે મહાવીરની પ્રથમ દેશના પ્રભાવહીન રહી. કોઈએ વિરતિ રૂપ ચારિત્ર ધર્મ સ્વીકાર ન કર્યો. પરંપરા મુજબ તીર્થકરનો ઉપદેશ વ્યર્થ નથી જતો, આ દૃષ્ટિથી અભૂતપૂર્વ હોવાને લીધે આ આશ્ચર્ય માનવામાં આવે છે.
આચાર્ય ગુણચંદ્ર “મહાવીરચરિયમ્'માં ભગવાન મહાવીરના પ્રથમ સમવસરણમાં મનુષ્યોની હાજરી સ્વીકારતા પરિષદને અભાવિતા કહ્યું ૩૨૮ 0999999999999999 જેન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ ]
