________________
સ્વર્ગનો અધિકારી અને ત્રીજો નરક ગતિ પ્રાપ્ત કરશે.” જ્યારે આ વાત ક્ષીરકદંબકના કાને પડી તો એમણે વિચાર્યું કે - ‘વસુ રાજપુત્ર છે, અતઃ તે તો રાજા બનશે, પણ બાકીના બેમાંથી કોણ નરકને પ્રાપ્ત કરશે, એની ભાળ મેળવવી જોઈએ.' એમણે એક કૃત્રિમ બકરો બનાવ્યો અને એમાં લાક્ષારસ ભરી દીધો. બકરો એકદમ જીવંત લાગી રહ્યો હતો. ક્ષીરકદંબકે નારદને બોલાવી કહ્યું : “વત્સ, મેં આ બકરાને મંત્ર વડે સ્તંભિત કરી દીધો છે. આજે બહુલા અષ્ટમી છે, માટે સંધ્યા (સાંજ)ના સમયે એને કોઈ એવી જગ્યાએ લઈ જા, જ્યાં કોઈ જોતું ન હોય અને એને મારીને ચુપચાપ પાછો ફર.’
નારદ સાંજના સમયે એ બકરાને પોતાની સાથે લઈ એક નિર્જન સ્થાને ગયો. જ્યારે એણે બકરાને મારવાની ઇચ્છા કરી તો એને મનમાં વિચાર આવ્યો કે - ‘અહીં તો બધા તારા અને નક્ષત્ર જોઈ રહ્યા છે.’ તે બકરાને લઈને વનમાં ખૂબ અંદર સુધી ગયો, ત્યાં એના મને કહ્યું - ‘અહીં બધાં ઝાડપાન અને વનસ્પતિઓ એને જોઈ રહી છે.' હજી આગળ જતા એક નાનું મંદિર (દેવાલય) મળ્યું, જે સાચે જ એકાંતસ્થળ હતું. જેવો નારદ બકરાને મારવા ઉદ્યત થયો કે એના મનમાં વિચાર આવ્યો કે - ‘અહીં તો સ્વયં દેવાલયના દેવતા જોઈ રહ્યા છે.' આખરે બકરાને જેમનો તેમ સાથે લઈ નારદ ગુરુ પાસે ગયો અને બધી વાત કહી દીધી. ગુરુએ નારદને સાધુવાદ આપ્યો અને કહ્યું : “વત્સ ! તેં સારું જ કર્યું, તું જઈ શકે છે, પણ આ વાત કોઈને કરીશ નહિ.’’
ત્યાર બાદ ક્ષીરકદંબક એના પુત્ર પર્વતને બોલાવીને બકરો સોંપતા એને પણ એ જ આદેશ આપ્યો. પર્વત બકરાને લઈ એક સૂનસાન ગલીમાં ગયો, જ્યાં એને દૂર સુધી કોઈ ન દેખાતા એને ખાતરી થઈ કે કોઈ એને જોઈ નથી રહ્યું, તો એણે બકરાને કાપી નાંખ્યો અને આશ્રમમાં આવી બધી વાત એના પિતાને કહી. પોતાના પુત્રની વાત સાંભળી ઉપાધ્યાયને ખૂબ ગુસ્સો આવ્યો અને પર્વતને કહ્યું : “અધમ ! તેં આ શું કર્યું ? તું નથી જાણતો કે આકાશમંડળના દેવ, વનસ્પતિઓ અને અદેશ્ય રૂપથી ફરનારા ગુહ્યક આપણાં બધાં જ કાર્યોને જુએ છે. બીજું કંઈ નહિ તો તારા મનમાં એવો વિચાર તો આવવો જોઈતો હતો કે સ્વયં તું તો જોઈ રહ્યો છે.' તેં બકરાને મારી જઘન્ય પાપ કર્યું છે. તું અવશ્ય નરકમાં જશે. સારું થશે કે તું મારી સામેથી દૂર થઈ જા.''' જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ
૭૭૭૭ ૧૦૫