________________
પ્રસ્તુત ઇતિહાસ ભારતવર્ષ અને આ અવસર્પિણી કાળની દૃષ્ટિથી છે. અવસર્પિણી કાળના તૃતીય આરકના અંતે પ્રથમ તીર્થકર શ્રી ઋષભદેવ થયા અને એમનાથી જ દેશમાં વિધિપૂર્વક શ્રુતધર્મ અને ચારિત્રધર્મનો પ્રાદુર્ભાવ થયો, અતઃ ક્ષેત્ર તથા કાળની દૃષ્ટિથી એને જૈન ધર્મનો આદિકાળ કહેવામાં આવ્યો છે.
( ગ્રંથનું નામકરણ ) જૈન શાસ્ત્રો અનુસાર આ અવસર્પિણી કાળમાં ૨૪ તીર્થકર, ૧૨ ચક્રવર્તી, ૯ બળદેવ, ૯ વાસુદેવ અને ૯ પ્રતિવાસુદેવ એવા ૬૩ ઉત્તમ પુરુષ થયા છે. પ્રકૃતિના નિયમાનુસાર માનવસમાજના શારીરિક, માનસિક તથા આધ્યાત્મિક સંરક્ષણ અને સંવર્ધન માટે લોકનાયક અને ધર્મનાયક બંનેનું નેતૃત્વ આવશ્યક માનવામાં આવ્યું છે. ચક્રી અથવા અર્ધચક્રી, જ્યાં માનવસમાજમાં વ્યાપ્ત પાપાચારનું દમન દંડભયથી કરે છે અને જનતાને નીતિમાર્ગ પર આરૂઢ કરે છે, ત્યાં ધર્મનાયક તીર્થંકર ધર્મતીર્થની સ્થાપના કરી ઉપદેશો દ્વારા લોકોનું હૃદય-પરિવર્તન કરી એમના મનમાં પાપની પ્રત્યે ધૃણા ઉત્પન્ન કરે છે.
તીર્થકર માનવના અંતરમનની આત્મશક્તિને જાગૃત કરી એને વિશ્વાસ અપાવે છે કે એનાં સુખ-દુઃખનો નિર્માતા એ પોતે છે. એવા તીર્થકરોનો પ્રાચીન ગ્રંથોના આધારે અહીં પરિચય આપવામાં આવ્યો છે. અતઃ આ ગ્રંથનું નામ જૈન ધર્મનો મૌલિક ઈતિહાસ” રાખવામાં આવેલ છે.
(ઇતિહાસનો મૂળાધાર) ઇતિહાસલેખનમાં આધારભૂત પ્રાચીન ગ્રંથોનો મૂળભૂત આધાર દષ્ટિવાદ છે. દૃષ્ટિવાદના પાંચ ભેદોમાં ચોથો અનુયોગ જૈન ધર્મના ઈતિહાસનું મૂળ સ્ત્રોત અથવા ઉદ્દભવસ્થાન માની શકાય છે. પ્રથમાનુયોગમાં - (૧) તીર્થકરોના પૂર્વભવ (૨) દેવલોકમાં ઉત્પત્તિ (૩) આયુ (૪) વન (૫) જન્મ (૬) અભિષેક (૭) રાજ્યશ્રી (૮) મુનિદીક્ષા (૯) ઉગ્રતપ (૧૦) કેવળજ્ઞાનોત્પત્તિ (૧૧) પ્રથમ પ્રવચન (૧૨) શિષ્ય . (૧૩) ગણ અને ગણધર (૧૪) આર્યાપ્રવર્તિની (૧૫) ચતુર્વિધ સંઘનું પરિમાણ (૧૬) કેવળજ્ઞાની (૧૭) મન:પર્યવજ્ઞાની (૧૮) અવધિજ્ઞાની (૧૯) શ્રુતજ્ઞાની (૨૦) વાદી (૨૧) અનુત્તરોપપાતવાળા (૨૨) ઉત્તર | ન ધર્મનો મૌલિક ઈતિહાસ 9696969696969696969696969696969694 ૯ ]
