________________
સામાયિક સ્વરૂપનિરૂપણાષ્ટક
असम्भवीदं यद्वस्तु बुद्धानां निर्वृतिश्रुतेः । सम्भवित्वे त्वियं न स्यात्तत्रैकस्याप्यनि तौ ॥५॥
આ વસ્તુ અસંભવિત છે કારણ કે “બુદ્ધો મેલે ગયા. છે એમ તેમનાં આગમે કહે છે, પણ (કદાચ) તેને સંભવિત માનીએ તે એકપણ માણસને મેક્ષ બાકી રહે ત્યાં સુધી બુદ્ધને મોક્ષ નહિ થાય. (આમ પરસ્પર વિરોધ આવશે). (૫)
तदेवं चिन्तनं न्यायात्तत्त्वतो मोहसङ्गतम् । साध्ववस्थान्तरे ज्ञेयं बोध्यादेः प्रार्थनादिवत् ॥६॥
તેથી ઉપર્યુક ચિંતન-ભાવના ઉપર્યુકત સંભવિત અસભવિત દષ્ટિએ ખરેખર મેહસંગત છે. (ફક્ત) બધિલાભ વગેરેની પ્રાર્થનાની માફક તે સરાગ અવસ્થામાં જ સંભવે છે. (૬)
अपकारिणि सद्बुद्धिर्विशिष्टार्थप्रसाधनात् । - आत्मभरित्वपिशुना तदपायानपेक्षिणी ॥७॥
અપકાર કરનાર ઉપરને સદભાવ, વિશિષ્ટ અર્થ–મેક્ષની પ્રાપ્તિમાં સાધનભૂત હોવાથી, માત્ર સ્વોન્નતિસૂચક છે કારણ કે તે) અપકાર કરનારના દુર્ગતિ વગેરે દુઃખ તરફ નિરપેક્ષ છે અર્થાત્ તેનું દુઃખ કે અહિત તે ઈચ્છતું નથી. (૭)
एवं सामायिकादन्यदवस्थान्तरभद्रकम् । स्याच्चित्तं तत्तु संशुद्धे यमेकान्तभद्रकम् ॥८॥
એવી રીતે સામાયિક સિવાયનું બીજું ચિત્ત-ઉપર્યુક્ત કુશળ ચિત્ત મહયુક્ત અવસ્થામાં ભદ્ર–કલ્યાણકારી થાય છે (દરેક વખતે નહિ, પરંતુ સામાયિક તે સંપૂર્ણ શુદ્ધ હોવાથી સર્વથા કલ્યાણકર સમજવું. (૮)
