________________
જૈન દષ્ટિએ કમ વગેરે થાય એ દરેકને આધાર આ નામકર્મની પ્રકૃતિઓ પર રહે છે. એમાં એટલી બધી વિવિધતાઓ છે કે એ કર્મને લઈને એક પ્રાણી બીજાથી તદ્દન જુદો પડે છે. એ સ્વરથી જુદો પડે, એ. ચાલવાની ગતિથી જુદો પડે, એની મુખાકૃતિથી જુદો પડે, એના અંગૂઠાથી જુદા પડે, એના પગલાની આકૃતિથી જુદો પડે. અહીં ૧૦૩ ભેદ બતાવ્યા છે તે શીર્ષક છે, પણ એની વિગતમાં તે પિટભેદોને પાર નથી. આ આખું ચિત્રામણ નામકર્મ કરે છે. ' મેહનીય કર્મ પ્રાણુને જગતમાં ભટકાવે છે, તે આ નામકર્મ એને બાહ્યાકારે રંગી ઓપ આપે છે. ધ્યાનમાં રાખવું કે મેહનીય કર્મ ઘાતી છે, ત્યારે આટલી બધી પ્રકૃતિ અને વિવિધતાવાળું આ નામકર્મ અઘાતી છે. મિહનીય કર્મ subjective છે, સ્વલક્ષી છે, આંતર લગ્ન છે, અંદરની બાબત છે, જ્યારે નામકર્મ objective છે, પર કાય છે, પરલક્ષી છે, બાહ્ય છે. એક એક પ્રકૃતિની તરતમતા વધતાઓછા પ્રમાણમાં ભારે તફાવત આણે છે. મેહનીય કર્મમાં આંતર વિકારોને સ્થાન છે, જ્યારે નામકર્મમાં બાહ્ય સ્થિતિ, સ્વરૂપ અને સામા પર થતી અસર અને પૌગલિક બાબતને પ્રાધાન્ય છે. પ્રાણીના, મનુષ્યના કે દેવના આકાર, પશુપક્ષીના આકાર, એકે. દ્રિય, બેઈન્દ્રિય વગેરેના આકાર, રૂપ, જાતિ, દેખાવ, સ્વરૂપ, શરીર, આબરૂ વગેરે વિવિધતા આ નામકર્મ ફેલાવે છે.
ચિતાર જેવું આ છઠું નામકર્મ ચેતનને અરૂપી ગુણ રોકે છે. ચેતન જાતે અરૂપી છે, કર્મયુદ્દગળના સંયોગે તે આકારાદિ ધારણ કરે છે.. ૭. વકર્મની ઉત્તર પ્રવૃતિઓ
આ સાતમું ગોત્રકર્મ બે ભેદે છે. એને ઠામ ઘડતા કુંભાર સાથે સરખાવવામાં આવેલ છે. કુંભાર ઘડા બનાવે, તેમને કોઈ દારૂ બનાવવાના કે ભરવાના ઉપયોગમાં આવે અને કોઈની મંગળકળશ તરીકે સ્થાપના થાય. એમ જે કર્મના ઉદયથી પ્રાણી રાજકુળમાં ઉત્પન્ન થાય તે ઉચ્ચ ગોત્રકર્મ અને જે કર્મના ઉદયથી. પ્રાણી