________________
ક'ની ઉત્તર પ્રકૃતિએ
૧૬૧
જીવ કાળ ન કરે. હેમચ'ભાઈ તે દેખીતી રીતે પર્યાપ્તા છે. પર્યાપ્ત નામકર્મે શુભ છે, અપર્યાપ્ત નામકર્મ અશુભ છે. પદ્મપ્તિ અને પ્રાણમાં ફેર છે. પ્રાણ એટલે શરીરસંબંધી ભવાપગ્રાહી આત્મસંબંધ સમજવા. અને પર્યાપ્તિને તે તે પુગળના પરિણમન-નિવર્તન લક્ષણ સંબંધ સમજવા.
(૪) પ્રત્યેક અને સાધારણ.
એક શરીર પર એક જીવ તે પ્રત્યેકશરીરી જીવ અને એક શરીર પર અનેક જીવ તે સાધારણશરીરી જી. ખાદર કે સૂક્ષ્મ નિગેાદમાં એક શરીર પર અનંત જીવા હાય છે, બાદર વનસ્પતિકાયમાં એક શરીર પર અનંત જીવા હોય છે. તે સર્વને સાધારણ નામકર્મના ઉદય સમજવા. સાધારણ શરીર સૂક્ષ્મ કે બાદર નિગાદમાં જ સંભવે. પ્રત્યેકનામકર્મ શુભ પ્રકૃતિ છે, સાધારણનામકર્મ અશુભ પ્રકૃતિ છે. હેમચંદમાઇને ઉઘાડી રીતે પ્રત્યેકનામકર્મના ઉદય છે.
(૫) સ્થિર અને અસ્થિર
જે કર્મના ઉદયથી દાંત, હાડકાંના બંધ મજબૂત હોય તે સ્થિરનામકર્મ. જે કર્મના ઉદ્ગયથી કાન, પાંપણુ, જીભ વગેરે અવયવા ચપળ હોય તે અસ્થિરનામકર્મ. નિર્માણુમાં બંધારણની વાત હતી, સ્થિરતામાં દઢતાની વાત છે. સ્થિર શુભ ગણાય, અસ્થિરનામક અશુભ ગણાય. હેમચ`દભાઈના દેખાવ પરથી એમને સ્થિરનામકર્મીના ઉદય દેખાય છે.
(૬) શુભ અને અશુભ.
ફૂટી (નાભિ) ઉપરને શરીરનેા ભાગ હાથ, ડોક, મસ્તક સારાં હોય, આકર્ષીક હોય તે શુભનામના વિપાક કહેવાય છે. આ કર્મોને કારણે ચહેરા આકષઁક અને સ્પર્શમાં સુખ હોય છે. એથી ઊલટું નાભિ નીચેના પગ વગેરે અવયા સરખાં ન હોય, સ્પર્શથી દુઃખ આપે તેવાં અને અનાકર્ષીક હાય (દા. ત. ગધેડાના પાછલે
૧૧
