________________
કમની ઉત્તર પ્રવૃતિઓ
૧૫૧ ૧૨. સ્પર્શ—એના બે બે વિરુદ્ધ સ્પર્શીને સામસામે મેળવતાં એવા ચાર યુગલે એનાં થાય છે. એટલે સ્પર્શની સંખ્યા આઠની બતાવવામાં આવી છે.
ગુરુસ્પર્શ – લેઢાના ગોળાના જે ભારે સ્પર્શ. માણસનાં શરીર લેઢા જેવાં હોય છે. આ અશુભ વિભાગ ગણાય છે.
લઘુસ્પર્શ – હળવો સ્પર્શ. પીંછા કે આલિયાના રૂના પુમડા જે સ્પર્શ હોય, હળવું ફૂલ શરીર હોય છે. આ સ્પર્શને શુભ ગણે છે.
પરસ્પર્શ – બરછટ સ્પર્શ (rough). કાટ ખાઈ ગયેલા લેઢા જે, ગાયની જીભ જે કઠણ ખડબચડો સ્પર્શ. આ સ્પર્શને અશુભ ગ છે.
મૃદુસ્પર્શ – સુંવાળ, માખણ જે. આ સ્પર્શ શુભ છે.
શીતસ્પર્શ – ઠંડે, ટાઢ, શીતળ સ્પર્શ, બરફ જે, પિષમાસના પાણી જે. આ શીતસ્પર્શને અશુભ ગણવામાં આવ્યું છે. તે બહુ સૂચક છે. નરકાવાસમાં શીત વાસા બહુ આકરા ગણાય છે..
ઉષ્ણસ્પર્શ –ગરમ, ઊને, અગ્નિ જે, ભડભડતા. આને શુભ ગણાવે છે. - રુક્ષસ્પર્શ – લૂખે, રાખ છે, જેમાં ચીકાશ જરા પણ ન હોય તે. આ અશુભ છે.
* સ્નિગ્ધસ્પર્શ – ચીકાશવાળ, ચીકણ, ઘી, તેલ, ગુંદરના સ્પર્શ જે, ચૂંટી રહે તે. આ શુભ છે.
આમાં ગુરુ, ખર, શીત અને રુક્ષને અશુભ ગણવામાં આવ્યા છે. બાકીના ચારને–લઘુ, મૃદુ, ઉષ્ણુ અને સ્નિગ્ધને-શુભ ગણવામાં આવ્યા છે.
- આ આઠે સ્પર્શે સ્પર્શેન્દ્રિયના વિષયે છે. આપણા હેમચંદભાઈમાં આમાંના ચાર જ સ્પર્શે લાભે, કારણ કે ગુરુ હોય ત્યાં લઘુ ન હોય અને ખર હોય ત્યાં મૃદુ ન હોય. એનામાં ક્યા
.
