________________
૧૨૬
જૈન દષ્ટિએ કમ છે, તેમ આ અત્યંત સામાન્ય ક્રોધ દેખાવ દઈ તુરત શમી જાય. છે. પ્રસન્નચંદ્ર રાજર્ષિને ક્રોધ ક્ષણિક હતા છતાં અત્યંત તીવ્ર હતું અને હવે તે વખતે એ અનંતાનુબંધી કેટિને હોઈ પર્વતરેખા જે હતે. આ દાખલે બરાબર ફેડ પાડી આપે છે કે સમય એ જાણવા ખાતર, બાહ્ય પરિચય આપવા માટે, સૂચવેલ ચિહ્ન માત્ર છે..
સંજવલન પ્રકારનું સાદું માન તરણ કે નેતરની સળી જેવું હોય છે. નેતરને કે સળીને વાળતાં વાર ન લાગે અને છૂટી મૂકતાં પાછી સીધી થઈ જાય તેમ સાદા માનવાળે પ્રાણ વાળે વળે. બાહુબળિને વરસ દિવસ સુધી માન રહ્યું છતાં એને રસ સાદો હતું. એટલે સ્થિતિની અપેક્ષાએ એ અપ્રત્યાખ્યાની વર્ગને દેખાય
છતાં એ સંજવલન કેટિને હતે. - સંજવલન માયા પિતાના મૂળ સ્વભાવથી ભિન્ન કાયચેષ્ટા કરાવે છે. એને વાંસના છતિયા સાથે સરખાવવામાં આવે છે. એમાં વાંકાઈ સહજ હોય પણ એને હાથમાં ગ્રહણ કરતાં જ એની વાંકાઈ ટળી જાય, એવી એ તદ્દન સામાન્ય માયા હોય છે.
અને સંવલનને લેભ હળદરના રંગ જે હોય છે. હળદરને રંગ પીળપચ લાગે પણ તેને ઉતારતાં મહેનત ન પડે, એને દૂર કરવા માટે સાબુ કે ખારે લગાડવાની જરૂર ન પડે. આવે આ લબકઝબક તે લેભ હોય છે.
આ ચારે કષાયને ખૂબ સમજવા જેવા છે. ક્રોધના ચારે દાખલા સંયોગ-જોડાણ-મિલાનને સૂચવે છે. માનના ચારે દાખલા વાળવાની વાતને સૂચવે છે. માયાના ચારે દાખલા સીધા થવાની વાત સૂચવે છે. અને લેભના ચારે દાખલા ચહેલા રંગને ઉતારવા માટેની હકીક્ત સૂચવે છે.
ઉપરની હકીક્ત પત્રકરૂપે રજૂ કરવાથી આ સેળે કષાને અંગે ઉપર રજૂ કરેલ વાત એક સાથે ચિત્રપટ રૂપે આંખ સન્મુખ
