________________
જૈન દષ્ટિએ કર્મ બાકી અક્ષરને અનંત ભાગ સર્વ જીવને ઉઘાડે રહે છે. એ નજરે અનાદિ અને અપર્યાવસિત છે. તે જ પ્રમાણે તીર્થની સ્થાપના થાય ત્યારે સાદિકત થાય છે અને તીર્થવિરછેદ પામે ત્યારે તે સપર્યવસિત બને છે. આમાં વ્યક્તિ, સ્થાન, સમય અને ચેમેરની પરિસ્થિતિને લઈને ચાર પ્રકારના (૭-૧૦) ભેદો પડે છે. . (૧૧) ગમિકકૃત–જે સૂત્રના એકસરખા આલા-પાઠ હોય તેને ગમિકશ્રુત કહેવાય છે. બારમું દષ્ટિવાદ નામનું અંગ હતું. તેને માટે કહેવાય છે કે એના પાઠો એકસરખા હતા. એ અંગ વિચ્છેદ ગયું છે. આ ગ્રંથ અનુબ્રુપમાં જ હોય તે તે ગમિકશ્રુત કહેવાય. શ્રુતજ્ઞાનને આ વિભાગ નષ્ટ થઈ ગયે છે એવી માન્યતા છે.
(૧૨) અગમિકકૃત–-જેના આલા એકસરખા ન હોય તે અગમિકશ્રુત કહેવાય છે. પૂર્વના ગ્રંથ કહે છે કે કાલિકકૃતમાં સરખા આલાવો ન હતા. આલાને સંબંધ માત્રામેળ સાથે છે, કે અનુદાત્ત, ઉદાત્ત, સ્વતિ સાથે છે, કે એમાં અક્ષરમેળને વિષય છે, કે ગુરુલઘુની ગણત્રી છે એ વાત શોધખોળ માગે છે. મુદામ કારણસર આ વિભાગ (૧૧ અને ૧૨) પાડવામાં આવ્યા હોય એમ લાગે છે, પણ ચેકસ સ્પષ્ટતા થતી નથી.
(૧૩) અંગપ્રવિકૃત–મૂળ આગમ ગ્રંથમાં જે શ્રુતજ્ઞાન છે તેને અંગપ્રવિષ્ટ શ્રુતજ્ઞાન કહેવામાં આવે છે. બાર અંગેની વિચારણા ઉપર થઈ ગઈ. (જુઓ પૃ. ૯૧-૯૨). બારમું અંગ દષ્ટિ વાદ અલભ્ય છે, નાશ પામી ગયું છે, વીસરાઈ ગયું છે. અંગની અંદર બતાવેલ જ્ઞાન બહુ જ આધારભૂત ગણાય છે. તે તીર્થંકરદેવના સમયમાં બનાવેલ હોઈ ખૂબ આધારભૂત અને માનનીય મનાય છે. એના પ્રણેતા ત્રિપદી સાંભળીને સ્વયં પ્રેરણાથી એની રચના કરે છે. એ અંગશ્રતને મહિમા તીર્થ ચાલે ત્યાં સુધી ચાલુ રહે છે.
(૧૪) અંગબાહ્યશ્રત–ઉપર જણાવેલ બાર અંગેની બહાર રહેલું જ્ઞાન તે અંગબાહ્ય શ્રુતજ્ઞાન છે. ઉપાંગે, પ્રકરણ ગ્રંથે,
