Page Text
________________
કર્મની ઉત્તર પ્રવૃતિઓ એક વિદ્યાર્થી પાસે શિક્ષક એકવાર વાત કરે, તેમાં તે અવધારણ કરી લે. બીજાને દશવાર સમજાવે તે પણ બીજે દિવસે તદ્દન કોરે ધાકર રહી જાય. ઘણા પ્રાણીઓ કુશાગ્ર બુદ્ધિવાળા, સાનમાં , સમજી જનારા, ચાલાક, ચબકાર હોય છે, ત્યારે અન્યના ભેજામાં ભૂસું ભરેલું હોય છે. વારંવાર દેખે, કહેવામાં આવે કે સ્પર્શના કરે પણ એની મંદતાને લઈને એ ઘણું ધીમું સમજે છે. સમજ્યા પછી પણ વિસરી જાય છે. કેરટમાં કેટલાય ન્યાયાધીશો એકવાર મુદ્દો રજૂ કરવામાં આવે ને સમજી જાય છે, જ્યારે કેટલાકની પાસે એક ને એક મુદ્દો દશ દશવાર ફરી ફરીને બેલ પડે છે. આ શીધ્ર અને મંદ વિભાગ પાંચે ઈન્દ્રિય તથા મનને લાગે છે. એ ઉપર પ્રમાણે જાણી લેવું. ક્ષયે પશમથી પ્રાણી ઈશારાથી સમજી જાય છે, જ્યારે ડઠ્ઠર, જાડા મગજવાળા વિચારી વિચારી સમજે ત્યારે પણ ગોથાં ખાય છે. નરવાં કાન, તીક્ષણ નજર, જીવતે સ્પર્શ, તીણ ગ્રહણશક્તિ એ ક્ષિપ્રના વિભાગમાં આવે અને બથા. પારેખેના ચિરગ્રાહી અવગ્રહ આદિ અક્ષિપ્રના વિભાગમાં આવે.'
નિશ્રિત મતિજ્ઞાન તે inferential જ્ઞાન છે. વજાથી મંદિરને જાણવું તે નિશ્ચિત મતિજ્ઞાન. તર્કમાં એને લિંગથી થતું જ્ઞાન
કહેવામાં આવે છે. ધુમાડો હોય ત્યાં અગ્નિ હોય. ધૂમથી અગ્નિનું આ જ્ઞાન તે નિશ્ચિત મતિજ્ઞાન, પૂર્વકાળમાં સ્પર્શ, રસ, રૂપ, અવાજ કે
ગંધ જાણ્યા હોય તે અનુસાર નવી વસ્તુને વ્યંજન થતાં અવગ્રહાદિ દ્વારા નિર્ણય થાય તે નિશ્ચિત મતિજ્ઞાન કહેવાય અને એવા લિંગ વગર જાણવાવાળા જ્ઞાનને “અનિશ્રિત' મતિજ્ઞાન કહેવાય.
સંદિગ્ધ અને નિશ્ચિત વિભાગમાં doubtful and certain આવે. અવાજ આવે તેને અવગ્રહ થતાં તે સિંહને હશે કે મેઘાડંબરને એવી શંકા થાય તે સંદિગ્ધ વિભાગમાં આવે. અને બરફ તથા પુષ્પને સ્પર્શ શીતળ હેવા છતાં બરફના સ્પર્શથી બરફનું ચકકસ જ્ઞાન થાય તે નિશ્ચિત મતિજ્ઞાન કહેવાય. એમાં જ્યારે શંકા પડે કે આ તે સર્ષને સ્પર્શ હશે કે દેરડાને ત્યારે તે
| SR No. | 005683 |
| Book Title | Jain Drushtie Karm |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal Kapadia |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1987 |
| Total Pages | 250 |
| Language | Gujarat |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |