________________
. ૭૦.
જિન દષ્ટિએ કામ ગોત્રકમ
સાતમું કર્મ ગોત્ર નામથી ઓળખાય છે. જે જે ગતિમાં જવાનું થાય ત્યાં સારા ગેત્રમાં ઉત્પન્ન થવું કે ખરાબ ગેત્રમાં એને આધાર આ ગોત્રકર્મ ઉપર છે. બેત્રમાં સારા, આબરૂદાર કુટુંબમાં જન્મ અથવા નીચ, અધમ કુળમાં જવાની વાત ઘણી મહત્વની છે સારા કુટુંબમાં લેહીના બળથી ખાનદાની, ભવ્યતા, મહત્તા ઊતરી આવતી હોય છે અને એને પ્રસંગ અને પરિસ્થિતિ ની અનુકૂળતા મળે છે, જ્યારે નીચને ત્યાં ધમાલ, તેફાન, વાતા વરણની કલુષિતતા અને સ્વભાવની મલિનતા ચાલી આવે છે. મનુષ્યલેકમાં જ આ શેત્રને મહિમા છે એવું નથી પણ જનાવરોમાં પણ જાતવંત ઘેડ, સભ્યતાવાળા પિપટ મેના વગેરેમાં તફાવત દેખાય છે. અને વનસ્પતિમાં પણ જાતવંત આંબા, ભરાવદાર કેળાં, કૂણા-ઘરડા ભીંડા, કડવી-મીઠી કાકડી એ ગેત્ર પર ઊતરી આવે છે. ગોત્રને આધાર સ્થાન પર અને બીજ પર રહે છે. અને સારું બીજ મળવું કે સારે ઘેર જવું કે એથી અન્યથા થવું એને આધાર ગોત્રકર્મ પર રહે છે.
ગોત્રકર્મને કુલાલ-કુંભાર સાથે સરખાવવામાં આવે છે. કુંભાર જે ઘડે બનાવે, તેને ઉપગ દારુ ભરવામાં થાય, તેવા જ બીજા ઘડાને રંગી કારવી તેના ઉપર નાળિયેર અને લીલું રેશમી વસ્ત્ર બાંધી એની પૂજા થાય, એની સ્થાપના થાય. એવી સમ વિષમતા આ ગોત્રકર્મ કરાવે છે. આ કર્મ અઘાતી છે. એ આત્માના અગુરુલઘુ ગુણને રેકે છે. આ અગુરુલઘુ ગુણ ખૂબ સૂક્ષ્મતાથી સમજવા
ગ્ય છે. ચેતન પિતે ગુરુ નથી, હળ નથી, પણ અગુરુલઘુ છે. ગોત્રકર્મના પ્રસંગથી એની આ અદ્ભુત શક્તિ રેકાઈ જાય છે. અતરાયકર્મ
અને છેલ્લે આઠમું કર્મ અંતરાય નામનું છે. એ ઘાતકર્મ છે. આત્માની અનંત શક્તિ છે. એ શક્તિની આડે આવી એ વીર્યને રોકી નાખે છે. અંતરાયકર્મને યેગે પ્રાણી પાસે સંપત્તિ હોય
છે. '
