________________
જેની દષ્ટિએ કર્મ પડે એમ મિથ્યાત્વના જોરથી પ્રાણ સાધુને અસાધુ માને, અસાધુને સાધુ માને, આત્મધર્મને અધર્મ માને અને બાહ્ય ધર્મ સ્નાન . વગેરેને ધર્મ માને, અજીવને જીવ માને અને જીવને અજીવ માને, ગતાનુગતિક ઉન્માર્ગને માર્ગ માને અને સાચા મોક્ષમાર્ગને ઉન્માર્ગ ગણે અને એ જ પ્રમાણે રાગદ્વેષથી મુક્તને ઓળખે નહિ અને સંસારમાં રખડનાર રાગદ્વેષથી ભરેલાને પિતાને આદર્શ માને. આવા મિથ્યાત્વની અનેક પ્રકારની તરતમતા હોય છે. તેનું વિશેષ જ્ઞાન કરી, તેને ઓળખી, તે પ્રમાણે તેને ત્યાગ કરે, પિતાનું જીવન ક્રમસર પ્રાપ્ત કરવું. એની ઝીણવટ પૂબ વિચારણા માગે છે. દર્શનમોહનીયને બરાબર ઓળખવું એ જૈન ધર્મના જ્ઞાનની ચાવી છે. અને એના ત્રણ પુજેને જાણવા, એનાં ત્રણ કરણેના સ્થાનને ઓળખવાં અને સમ્યકત્વને આ વિષય જાણ અને સહ એમાં આખા પ્રગતિસ્વરૂપને ખ્યાલ આવી જાય તેમ છે. યથાસ્થાને આ વિષય પર વિવેચન-વિચારણા થશે. • ચારિત્રમેહનીય | દર્શનમેહનીયમાં સહણ–સ્વીકારના અંશે હોય છે, જ્યારે ચારિત્રમેહનીયમાં વર્તનની હકીકત હોય છે. અહિતકર આચરણની પ્રવૃત્તિના હેતુભૂત માનસિક વિકારે અને હિતાચરણના રોધક મને વિકારો તથા સ્પર્શેન્દ્રિને માર્ગ આપનાર વેદોદયને આ ચારિત્રમિહનીયમાં સમાવેશ થાય છે. તેમાં કષાયે, નેકષા અને વેદો
ખાસ ભાગ ભજવે છે. કષાય
કષાય’ શબ્દ પારિભાષિક છે પણ ખાસ સમજીને ધ્યાનમાં રાખવા જેવો છે. “કષાય’ શબ્દની વ્યાખ્યા કરતાં એક વિદ્વાને જણાવ્યું છે કે ષ એટલે સંસાર, તેને વાર એટલે લાભ જેનાથી થાય તે કષાય. સંસાર સાથે ચેટી જવામાં, સંસાર સાથે એકતા કરવામાં અને આત્મધર્મથી દૂર રહેવામાં કષાયે ઘણું મહત્ત્વને. ભાગ ભજવે છે. ઉપર કર્મબંધનને અંગે રસબંધ (પૃ. ૩૯) કહે
