________________
[ ૧૮ ] મહાદેવીએ : ત્રિશલાદેવી ઉપર જ કાં ઉતરી? ઇન્દ્ર જોઈ લીધું કે ક્ષત્રિયકુંડ જેમ સુંદર શહેર છે, ચિત્યોથી રળિયામણું છે અને પ્રજા પણ સદાચારપરાયણ છે તેમ ત્રિશલાદેવી ગુણ અને આકૃતિમાં પણ સ્તુતિ કરવા યોગ્ય છે. ગંગા નદીના નિમલ પ્રવાહરૂપ છે. માયા કે કપટથી તે સાવ નિમુક્ત છે. મહાવીર જેવા તારકની માતા થવાને એ જ યોગ્ય છે.
મહાપુરુષે સ્વભાવે જ શક્તિશાલી હોય છે. એમની બાલ્યાવસ્થાની ક્રીડાઓમાં એ શક્તિના અંકુરે દેખાય છે. ભક્તો અને ચરિત્રલેખકો એને કાવ્યરસમાં ઘુંટી, જુદા જુદા રૂપકે અને અલંકારના પટ આપી સમુદાય આગળ રજૂ કરે છે. શક્તિની પ્રતીક રૂપ ઘટનાઓ બાળલીલા નામે ઓળખાય છે.
ભ૦ મહાવીરે ત્રિશલામાતાના ગર્ભમાં આવ્યા પછી માતાને રખેને વેદના થાય એમ ધારી પિતાનું હલનચલન પણ બંધ કરેલું. ત્રિશલા માતાના દેશકોશ જાણે કે ઊડી ગયા હોય એટલું દુઃખ એમને એ વખતે થએલું.
મારા ગર્ભને શું થયું? કેઈએ હરી લીધે હશે કે ગળી ગયો હશે? જો એવું જ કંઈ થયું હોય તે મારું જીવતર વૃથા છે. મૃત્યુનું દુઃખ સહન થઈ શકે, પણ આવા ગર્ભના વિરહનું દુખ તે અસહ્ય જ છે.” ત્રિશલાદેવીએ, માથાના વાળ છૂટા મૂકી, અંગવિલેપન ભૂંસી નાખી આકંદ કરવા માંડયું. આખા મહેલમાં શેકની ઘેરી છાયા ફરી વળી.
