________________
[ ૯૦ ] મહાવીઓ પગલાં માંડે છે ત્યારે રાહુલની અને પ્રિયદર્શનાની માતાઓએ પોતપોતાના પતિદેવના દર્શને કેવી મિશ્ર લાગણી અનુભવી હશે તે ખરું કહીએ તે એક મનેરમ કાવ્યને વિષય છે; બાકી આટલી હકીકત મળે છે
બુદ્ધદેવ ભિક્ષા માટે કપિલવસ્તુમાં ફરતા ફરતા પિતાના પિતાના મહેલ પાસે પહોંચ્યા અને ઝરુખા તરફ નજર કરતાં રાહુલની માતાને ત્યાં ઉભેલી નીરખી ત્યારે એમને પહેલાની જાજરમાન રાજકુમારી નહિ પણ કઈ દીન ભિક્ષણ ઊભી હોય એમ લાગ્યું. બુધ્ધદેવને જોતાં જ તે અંદર ચાલી ગઈ. ફરી એ દેખાઈ નહિં. મહેલના બધાં આત્મીય સ્વજને દર્શને આવ્યાં; માત્ર એક યધરા ન આવી-જાણે કે એને બાહ્યદર્શનની જરૂર જ નહોતી. ગૌતમ બુદ્ધને એ અંતરની હજારે આવડે જોઈ શકતી હતી.
પછી તે બુદ્ધદેવ પિતાના બે શિષ્ય અને પિતાની સાથે અંદરના મહેલમાં ગયા. ત્યાં એમને યશોધરાની એક અપૂર્વ છબી નીહાળવાની મળી. એણે સફેદ કે રંગીન વસ્ત્રાલંકારને સદંતર ત્યાગ કર્યો હતે. ભિક્ષુણીના જેવું જ કાષાય વસ્ત્ર આવ્યું હતું. સૂવાના પલંગે કાઢી નાખ્યા હતા. માત્ર નાની પથારી ઉપર તે પિતાની કાયાને ઢાળીને પડી રહેતી. પુષ્પની માળા કે બીજા કેઈસુગંધી દ્રવ્યને ત્યાં સ્થાન નહોતું. ઘરમાં વસવા છતાં વસ્તુતઃ ભિક્ષુણીનું જ જીવન ગાળતીભિક્ષુરાજ ગૌતમના પદાંકને નમ્રભાવે અનુસરવા મથતી. એક મૌન અને પતિ પાસેથી અન્યાય પામેલી નારીને.
