________________
[૮૬] મહાવીઓ પૂર્વકને આધ્યાત્મિક જીવનને નવે પણ સ્વાભાવિક પ્રારંભ છે. સિદ્ધાર્થ કુંવરના નિષ્કમણમાં તરવરાટ' દેખાય છે, જ્યારે વર્ધમાન કુંવરના ત્યાગમાં ગળાયેલું અને ઘુંટાયેલું અનુશીલન અને ધર્મ દેખાય છે. એકમાં વર્ષાઋતુના પુરને વેગ, તલસાટ, અદમ્ય ઉત્સાહ જણાય છે તે બીજાના ત્યાગમાં શાંત સમુદ્રની ગંભીરતા અને ઊંડાણ જણાય છે-તેફાની મજાં કે તરંગે એમાં નથી ઉછળતા.
યશોધરાને ત્યાગ કરી જતાં સિધ્ધાર્થને મધ્યરાત્રિની એકાંતતા અને નિર્જનતાને આશ્રય શેવે પડશે, પણ યશોદાને ત્યાગ કરી જતાં વર્ધમાન કુંવરને એવી કઈ જરૂર નથી લાગી. સિદ્ધાર્થ જે સંબંધ એકાદ ઝટકાથી તેડી નાખે છે તે વર્ધમાન જાણે કે સાવ જીર્ણ તાર આપોઆપ તૂટી જતું હોય તેમ જાળવીને છેડી નાખે છે. સિધ્ધાર્થ યશોધરાને ત્યાગ કરતાં પિતે જ પિતાનાથી બીતા હોય એમ લાગે છે–ચશે ધરાનું સર્વસ્વ લુંટી જતા હોય તેમ બની શકે એટલી ઝડપથી નાસી છૂટે છે, યશોદાને ત્યાગ કરતાં વર્ધમાનકુંવર પોતે જાણે બીજી કઈ પરિચિત દુનિયામાં જતા હેય-જવાને વખત થઈ જવાથી જવું જ જોઈએ-તેમ સ્વજને નેહીઓના મોટા સમુદાય વચ્ચેથી, મહાન સમારોહ સાથે વાજતેગાજતે ચાલી નીકળે છે.
આ બધા પ્રસંગમાં યશોદા મૌન હોય એમ લાગે. છે, પણ એ મૌન હજાર જીભે બોલી રહ્યું છે. સંસાર
