________________
ભરત ચકવતી
: ૫૯ -
આયુહ, મુષ્ટિયુદ્ધ અને છેલ્લું મલયુદ્ધ. ભરત અને બાહુબલી, અનુક્રમે ચાર પ્રકારનાં યુદ્ધ લડયાં અને એ બધામાં બાહુબલીને જ વિજય થયો.
બાહુબલી યુદ્ધની ખાતર યુદ્ધ કરતે હતોઃ યુદ્ધ જ્યારે અનિવાર્ય કર્તવ્ય બને ત્યારે ક્ષત્રીય સંતાને સામે ચાલીને એને ભેટ કરવો જોઈએ એ પ્રકારની કર્તવ્યબુદ્ધિથી લડતો હતો. યુદ્ધમાં પણ એ શાંત અને ઉલ્લાસયુક્ત દેખાતો.
ભરતમાં અભિમાન અને હુંપદ ભર્યા હતાં. એક એક પરાજય એના અંતરમાં અસહ્ય સંતાપ પ્રકટાવતો હતો. નાના ભાઈના બળ તેમજ વિજયને માટે, વડીલ ભાઈને, ખરું જોતાં ખૂબ પ્રદ ઉપજ જોઈએ. ચારે યુદ્ધમાં પરાભવ પામેલા ભરતે જે એ જ વખતે એમ કહ્યું હતું કે “ભાઈ, હું તારી પાસે ન્યાયની નજરે હારી ચૂકી છું: આ ચક્રવર્તીને મુકુટ ભલે તારા મસ્તકે રહ્યો. હું હવે નિવૃતિ લઉં છું. ખુશીથી, ચક્રવર્તીની સમૃદ્ધિ ભોગવ. મારો દાવ હું પાછો ખેંચી લઉં છું.” તે ભરત શકિતના એક સાચા ઉપાસક તરીકે પિતાની નામના અમર કરી જાત.
ભરતને એ ન સૂઝયુંન સમજાયું. પરાજય પામતી વેળા, સામાન્ય માનવી જેમ પિતાની પ્રતિજ્ઞાનું ભાન ભૂલી જાય છે તેમ ભરત ન્યાયનું યુદ્ધ ભૂલ્યો: તેણે છેલા મલ્લયુદ્ધમાં ચક્ર હાથમાં લીધું અને યાંત્રિક ગતિ આરોપી ચક્રને બાહુબલી તરફ વહેતું મૂકી દીધું.
ચક્રવર્તીનું ચક્ર એક અમેઘ અસ્ત્ર ગણાય છે. ધાર્યું સિહ કર્યા વિના એ પાછું જ ન ફરે. ભરતે માન્યું કે આ ચક્રવડે હમણાં જ બાહુબલીનું શિર છેદાઈને પૃથ્વી ઉપર પડશે. મહારાજા ભરત એ છેલ્લે દાવ હતો, દેખીતી રીતે જ એ અન્યાય હતો.
બાહુબલીની શાંત નિર્મળ આંખમાં લોહીની લાલાશ
