________________
સુષા
ક ૧૪૫ ઃ સ્વરમાં એવી સાત્વિકતા હતી કે ગંગાસ્નાન અથવા તીર્થયાત્રાનાં પુણ્ય પણ એની તુલનામાં ઝાંખા પડી જાય.
સુધષા ઘંટની સ્થાપનાને લગભગ એક હજાર કરતાં પણ વધુ વર્ષ વીતી ગયાં હતાં. એની ફરતી ગોળ કિનારી ઉપર જે અક્ષર આલેખવામાં આવ્યાં હતાં તે ઉપરથી સ્થાપનાના સમય વિષે કોઈને કંઈ જ શંકા નહોતી રહી. એક તે એની પૌરાણિકતા અને વિશેષમાં એની મોહક સ્વરશક્તિએ જનસમૂહના દિલમાં એક પ્રકારની જાદુઈ અસર જમાવી હતી.
સુધષા મુખ્યત્વે કઈ ધાતુમાંથી બનાવવામાં આવ્યો હતો તે કહેવું મુશ્કેલ છે. પણ તે એવો તે વિરાટકાય હો કે બે-ત્રણ માણસો ખુશીથી એની અંદર સમાઈ જાય. એક તો એકાંત પહાડી -નિર્જન પ્રદેશમાં એની પ્રતિષ્ઠા, આકર્ષક સ્વરલહરી અને સુધાષાની સાથે સંકળાયેલો અદ્દભૂત ઇતિહાસ એ બધાં સાથે મળીને અલૌકિક વાતાવરણ ઉપજાવતાં.
સુધષાના સંબંધમાં એવી એક લોકકથા સંભળાય છે કે સાઠ-સાઠ વરસ સુધી દરિદ્ર- દીન અને પતિત સ્ત્રી-પુરુષની સેવા કર્યા પછી વૃદ્ધ બૌદ્ધ તપાવીને પિતાના દેહને ભરોસે ન રહ્યો ત્યારે જીવનમાંથી નીચોવેલા નવનીત જે આ સુધાષા ઘટ એમણે સંસારને સમર્પો. સાઠ વર્ષના ગાળામાં એ તપસ્વી પૃથ્વીના અનેક વિકટ પ્રદેશ ખુંદી વળ્યા હતા. હજારે રાજાઓ, શ્રીમંત ગરીબોને એમણે ઘરેઘરે જઈ ધર્મના ઉપદેશનું અમૃત પાયું હતું. વિકટ વનમાર્ગ અને વિનબહુલ મહાસાગર ઓળંગી એમણે અહિંસા અને સેવાધર્મને મહિમા ઉપદે હતા. જે જંગલી ગણાતા પ્રદેશોમાં પગ મૂકતાં સામાન્ય માનવી ધ્રુજી ઊઠે ત્યાં પહેલાંથી તેમણે એ લોકોને માનવતાના પાઠ શીખવ્યા હતા. એક યુધ્ધ જેવી
