________________
નમે અરિહંતાણું
[ ૬૯ ] અહોનિશ વંસલીલા જ ખેલતી હોય એમ શું નથી લાગતું? એક દિવસે માણસ પ્રકૃતિના આ તેફાને અને અંધકાર, વિજળી–મેઘ વિગેરે જોઈને એ તો કંપી ઊઠતે કે ઈન્દ્રદેવની કૃપા સિવાય બચવાનો બીજે કઈ માર્ગ જ નથી એમ ધારી તેને પ્રાર્થના મંડી જતે. વિવિધ પ્રકારના ઉત્પાતે જોઈને ભયભીત માનવીએ કરોડે દેવ-દેવીઓની અને એમને બલિદાન આપવાની પ્રથાઓ પણ શરૂ કરી દીધેલી. આજે આપણે જૂનાં રૂઢી-રિવાજો અને વહેમમાંથી કેટલેક અંશે મુક્ત થયા છીએ. પ્રકૃતિના વિનાશક બળેની સામે કેમ થવું અને એ જ બળને રચનાત્મક કાર્યમાં શી રીતે જવા એ કળા આપણે શીખી લીધી છે. વિનાશક બળોની સામે ઝઝતે માનવસમાજ સભ્યતામાં ક્રમે ક્રમે આગળ વધે છે. દુશ્મને ભલે રહ્યા, પણ આપણે કંગાળ નથી, દુશ્મનની સામે મુકાબલો કરી લેવાની અને વિજ્યને વરવાની તાકાત તે આપણામાં રહેલી જ છે એ પ્રકારના આત્મવિશ્વાસ ઉપર સભ્યતાનું મંડાણ થયું. અરિને એના ખરા સ્વરૂપમાં ઓળખવાની અને એને હતવીર્ય બનાવવાની કળા આપણે શીખવી શરૂ કરી, પણ “નમો અરિહંતાણું મંત્રની એ તે સ્થળ ભૂમિકા હતી.
- વિજ્ઞાનશાસ્ત્રીઓએ વિરોધી બળે ઉપર પિતાને અધિકાર સ્થાપિત કર્યો તે ખરે પણ સંસારમાં શાંતિ, આરામ, સૌહાર્દને અભિષેક કરવાને બદલે તેમણે ભયંકર સંઘર્ષણે અને પ્રતિસ્પર્ધાની રાક્ષસી માયા ઊભી કરી. પ્રકૃતિના શત્રુ
