________________
આસક્તિ
[ ૭ ]
તેફાને કંઈ હાનિ કરી શક્તા નથી. પણ જેઓ વાતવાતમાં ક્રોધાંધ બની જાય છે, વાતવાતમાં લોભ-લાલચને વશ બની, મદારીના માંકડાની જેમ નાચવા મંડી પડે છે તેમનાં મન, ગરીબ લોકેના ખડના ઝુંપડાની જેમ સામાન્ય પવનના સુસવાટા લાગતાં જ અસ્તવ્યસ્ત બની જાય છે. આવા લોકે હાથે કરીને પોતાની દશાને દયાપાત્ર બનાવતા હોય છે. માણસ જ્યારે પિતાની માનવી તરિકેની સ્થિતિ ભૂલી જાય છે–પતે વૃત્તિઓના પ્રવાહમાં તણાવા માટે નથી જ , પણ બની શકે એટલા બળથી ઝઝુમીને પણ સામે કાંઠે પહોંચવામાં જ ખરું પુરુષાર્થ છે એ વાત વિસરી જાય છે ત્યારે તે સૂકા પાનની જેમ અહીંથી તહીં અથડાય છે– માનવજન્મનું સાર્થક્ય સાધી શકતા નથી.
શ્રીમાન શિવનાથ શાસ્ત્રીએ પિતાના એક પ્રવચનમાં જાત-અનુભવનું આવું એક ઉદાહરણ આપ્યું છે :
મારા એક સંન્યાસી મિત્ર સાથે એકદા જેલ જેવા ગયે. સંન્યાસીએ સ્વાભાવિકપણે ગેરૂઆ રંગનાં વસ્ત્રો પહેર્યા હતાં. જેલના જુદા જુદા વિભાગો જોતાં છેવટે અમે સખત મજૂરી કરતા કેદીઓની કેટડી પાસે ગયા. ત્યાં પહોંચ્યા કે તરત જ એક કેદી અમારી સમિપ આવ્યું અને મારા સંન્યાસી મિત્રના પગમાં માથું ઝુકાવી એક બાળકની જેમ ધ્રુસકે ધ્રુસકે રડી પડ્યો. થોડી વારે સંન્યાસી મિત્રના સમજાવવાથી એ શાંત થયો. પણ તેની સાથેની વાતચીત ઉપરથી અમને એટલું સમજાયું કે એ કેદી એક દિવસે
