________________
[ ૧૨૪]
ધર્મમંગલ
અહીં તે જિનેશ્વરદેવ, આરાધક કે ઉપાસકને પોતાની સમાન બનાવવાનું સામર્થ્ય ધરાવે છે જેઓ રીઝતા નથી અને રીસાતા પણ નથી તેમની ઉપાસનાની વાત થાય છે. એવા દેવાધિદેવની ભકિત, ઉપાસના, ધ્યાન, ધારણમાં ભાવની જ મુખ્યતા છે–ભાવશૂન્ય ક્રિયાના ફળની આશા રાખવી નકામી છે. એક આચાર્ય તે ભાવની શક્તિનું માહાભ્ય વર્ણવતા એટલે સુધી કહે છે કે –
भावहीनस्य पूजादि तपो दानजपादिकम् । व्यर्थ दीक्षादिकं च स्याद् अजाकंठे स्तनाविव
ભાવહીન પૂજા-ઉપાસના, ભાવહીન તપ-દાન–જપ અને ભાવહીન દીક્ષા પણ બકરીના ગળે ઝુલતા આંચળની જેમ નકામાં છે. જે શાસ્ત્ર અને ઉપદેશક ભાવશુદ્ધિ, ભાવમયતા ઉપર પહેલેથી જ આટલો ભાર મૂકે છે તેના અનુયાયીઓમાં ભાવશૂન્યતા શી રીતે પ્રવેશી ? માત્ર ક્રિયાકાંડ કે વિધિવિધાનમાં જ બધું સમાઈ જાય છે એવી માન્યતા ધરાવતા જાણે અજાણ્યે આપણે કેમ થયા? પહેલી વાત તે એ છે કે ભાવશુદ્ધિ ઘણી વિચારણા-ચિંતન-મનન માગી લે છે. જિનદેવપ્રરૂપિત ધર્મમાં જાગૃતિની પગલે પગલે જરૂર પડે છે. હે ગૌતમ ક્ષણને પણ પ્રમાદ કરવાનું નથી એવી મતલબના જે ઉદ્દગારો રોજ રોજ આપણું કાન સાથે અથડાય છે એનું તાત્પર્ય એ જ છે કે-જૈન આચારે અને ઉપાસના વિગેરેમાં આત્મજાગૃતિ પ્રથમ આવશ્યક
