Tithidin ane Parvaradhan tatha Arhattithibhaskar

SR No.: 005673
Original Sutra Author: N/A
Author: Jain Pravachan Pracharak Trust
Publisher: Jain Pravachan Pracharak Trust
Publication Year: 1977
Total Pages: 552
Language: Gujarati, Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati
File Size: 15 MB

Page 40

Meani
IND
લવાદી ચર્ચામાં પૂ. આ. શ્રી વિજયરામચન્દ્રસૂરીશ્વરજીએ કરેલું નિરૂપણ].
અહીં એ વાત પણ વિચારવા જેવી છે કે શ્રી જૈન શાસનમાં આપ કરવા દ્વારા પર્વતિથિને માનવાની અને આરાધવાની આજ્ઞા છે કે નહિ? શ્રી જૈન શાસનમાં તેવી આજ્ઞા નથી જ, એ વાતને અને પ્રસ્તુત મન્તવ્યભેદને લગતી બીજી પણ કેટલીક વાતેને ગ્રન્થકારશ્રીના નીચેના કથનમાંથી ખૂલાસો મળી જાય છે. __" नन्वेवं पौर्णमासीक्षये भवतामपि का गतिरिति चेत्, अहो विचारचातुरी, यतस्तत्र चतुदश्यां द्वयोरपि विद्यमानत्वेन तस्या अप्याराधनं जातमेवेति जानताऽपि पुनर्नोद्यते ?। न च तत्रारोपिता सती पणिमाऽऽराध्यते. यतस्त्रटितत्वेन चतुर्दश्यां पौर्णमास्या वास्तव्येव स्थितिः, युक्तिस्तु तत्रोक्ता वक्ष्यते च क्षीणतिथिवृद्धितिथिसाधारणलक्षणावसरे इति । भवता त्रुटितचतुर्दशी पूर्णिमायां बुद्धयाऽऽरोप्याऽऽराध्यते, तस्यां तद्भोगगन्धाभावेऽपि तत्त्वेन स्वीक्रियमाणत्वात् , आरोपस्तु मिथ्याशानं, यदुक्तं प्रमाणनयतत्त्वालोकालङ्कारे श्रीदेवाचार्यपादैः-" अतस्मिंस्तद्ध्यवसायः समारोपो, यथा शुक्तिकायामिदं रजत" मिति । किंच-क्षीणपाक्षिकानुष्ठानं पौर्णमास्यामनुष्ठीयमानं किं पञ्चदश्यनुष्ठानं पाक्षिकानुष्ठानं वा व्यपदिश्यते?, आधे पाक्षिकानुष्ठानविलोपापत्तिः, द्वितीये स्पष्टमेव मृषाभाषणं, पश्चदश्या एव चतुर्दशीत्वेन व्यपदिश्यमानत्वात् । न च क्षीणे पाक्षिके त्रयोदश्यां चतुर्दशीक्षानमारोपरूपं भविष्यतीति वाच्यं, तत्रारोपलक्षणस्यासंभवात् , नहि घटपटवति भूतले घटपटौ स्त इति शानं कनकरत्नमयकुंडले (वा) कनकरत्नशानं [वा] भ्रान्तं भवितुमर्हति, एवमेकस्मिन्नेव रव्यादिवारलक्षणे वासरे द्वयोरपि तिथ्योः समाप्तत्वेन विद्यमानत्वात् कौतस्कुत्यमारोपज्ञानम् ?, अत एवात्रैव प्रकरणे- 'संपुण्णत्ति अकाउ'-मिति गाथायां या तिथिर्यस्मिन्नेवादित्यादिवारलक्षणे दिने समाप्यते स दिनस्तत्तिथित्वेन स्वीकार्य इत्याद्यर्थे संमोहो न कार्य इति । अथानन्तर्यस्थितासु द्वित्रादिकल्याण[क] तिथिषु किमेवमेवाङ्गीक्रियते इति चेत्, अहो वैदग्ध्यं भवतः, यतः स्वविनाशाय स्वशस्त्रमुत्तेजीकृत्यास्मत्करकुशेशये न्यस्यते, यतो ह्यस्माकमतनकल्याणकतिथिपाते प्राचीनकल्याणकतिथौ द्वयोरपि विद्यमानत्वादिष्टापत्तिरेषोत्तरं, भवता तु प्राचीनाया उत्तरस्याश्च तिथिपाते [तिथेः पाते] उभयत्राप्याकाशमेवावलोकनीयमुभयपाशादिति । ननु कथं तीनंतरदिने भविष्यद्वर्षकल्याणकतिथिदिने च पृथक् तपः समाचर्यते इति चेत्, उच्यते, कल्या'णकाराधको हि प्रायस्तपोविशेषकरणाभिग्रही भवति, सच द्विधा-निरन्तरतपश्चिकीर्षः सान्तरतपश्चिकीर्षुश्च, तत्राद्य एकस्मिन् दिने द्वयोरपि कल्याणकतिथ्योविद्यमानत्वेन तदाराधकोऽपि सन्ननंतरोत्तरदिनमादायैव तपःपूरको भवति, नान्यथा, यथा पूर्णिमापाते पाक्षिकचातुर्मासिकषष्ठतपोऽभिग्रहीति, द्वितीयस्तु भविष्यद्वर्षतत्कल्याणकतिथियुक्तदिनमादायैवेति नात्र शङ्कावकाश इति, युक्तिरिक्तत्वात् , न च खसूचित्वमेव शङ्काज्वरनाशौषधीति गाथार्थः ॥ [यथा पूर्णिमापाते चातुमासिकषष्ठतपोऽभिग्रही अपरदिनमादायैव तपःपूरकः, द्वितीयस्तु भविष्यद्वर्षतत्कल्याणकतिथियुक्तं दिनमादायैवेति न किंचिदनुपपन्नम्, अत्र तव तावद्युतिरिक्तत्वात्खसूचित्वमेव शङ्काज्वरनाशौषधीति गाथार्थः ॥]" (मुद्रित प्रत-पृ. ५, ६)
(ઉપરના પાકમાં જે ભાગની નીચે લીટી દેરી છે તે પાઠ પણ મુકિત પ્રતમાં છે, પણ તેની જગ્યાએ હસ્તલિખિત પ્રતમાં જે પાઠ છે તે સૂચવવાને માટે જ પાઠનનીચે લીટી દોરીને તેની પાસે [ ] આ કૌંસ કરી હસ્તલિખિત પ્રતિમાને પાઠ મૂક્યો છે.)
ગ્રન્થકારશ્રીએ ઉપરનું કથન પ્રશ્નોત્તર રૂપે રજૂ કરેલું છે. ચતુર્દશીના ક્ષયે પૂર્ણિમામાં ચતુર્દશીનું આરોપણ કરીને પાક્ષિકાનુષ્ઠાન કરનાર ખરતરગચ્છીયે, પોતાના મતના સમર્થન માટે, શ્રી