________________
[ ૩૨૨ ]
ધ્યાનદીપિકા
ભાવાર્થ–શાંત પ્રદેશમાં પદ્માસનાદિ સ્થિર આસને બેસી, મનને વિક્ષેપરહિત કરી, ઈષ્ટ દેવ ગુરુનું સ્મરણ કર્યો પછી, મનમાં કલ્પના કરવી કે એક રાજલક જેવડે મહાન વિસ્તારવાળો એક સમુદ્ર છે. તે સમુદ્રના આકારે મનને પરિણાવવું; અર્થાત્ તે સ્થળે સમુદ્ર દેખવા પ્રયત્ન કરે અને તે સમુદ્ર દેખાવો જોઈએ. જેમ આપણે કેઈ નિયમિત ગામ કે સ્થળ પહેલાં ઘણી વાર જોયું હોય અને પછી તેને યાદ કરતા હોઈએ તે વખતે તે સ્થળનો ભાગ તે સ્થળની ઝાંખી નજર આગળ તરી આવે છે, અને મન વધારે લીન થાય તે સાક્ષાત્ નજરો નજર જોતા હોઈએ તેવો ભાગ દેખવામાં આવે છે, તેવી રીતે આ સમુદ્રને જોવો. આ વિચાર વખતે આંખે મીંચેલી રાખવી. પછી તે સમુદ્ર દૂધથી ભરેલું છે. સમુદ્રનું પાણી દૂધ જેવું છે, એમ ચિંતવવું, દૂધ જેવું પાણી દેખાયા પછી, તેમાં હજાર પાંખડીઓવાળું એક મોટું જંબુદ્વીપ જેવડું (લાખ જનના વિસ્તારવાળું) કમળ તે સમુદ્રની વચમાં છે એમ વિચારવું. આ કમળનાં પત્ર સેનાના જેવાં છે એમ ચિંતવવાં. તે કમળના વચલા ભાગમાં સુંદર ચળકતા પીળા વર્ણની કેસર-કણિકા ચિંતવવાં. આ કેસરો કમળના પ્રમાણમાં મોટાં ચિંતવવાં; એટલે લાખ જનની લંબાઈવાળા મેરુ પર્વતને તે કમળના કેસોને સ્થળે ચિંતવ. આ વિસ્તારવાળા મેરુ પર્વતના ભાગ ઉપર કલ્પ વૃક્ષોની સુંદર ઘટાઓ પંક્તિબંધ આવી રહેલી છે. તેને વચલા ભાગમાં એક સુંદર શિલા આવી રહેલી છે. તેના ઉપર સ્ફટિક રત્નનું છેલ્લું સિંહાસન છે એમ ચિંતવવું,
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
