________________
ઉત્તર અમેરિકાના પશ્ચિમી પ્રદેશે! પરથી સમુદ્ર ખસી જાય છે ને ત્યાં જવાળામુખ– ક્રિયા જોવા મળે છે.
જ્યારે પૂર્વીય - પ્રદેશમાં એપલેચીઅન પવ તનું. ઘ ́ણ શરૂ થાય છે ને તેમાંથી નીકળતી નદીએ એ ટલેન્ટીક મહાસાગરને કાંઠે આવેલી ખીણેામાં કાંપ ને રેતીના થર પાથરે છે.
યુ. એસ. એ.તુ... સ્’ગીન પેન્ટેડ ડેઝર્ટ' (Painted Deser) આ કાળનુ સર્જન છે. યુરપમાં આલ્પ્સ પર્વતના કેટલાક ભાગ
આ કાળમાં બનેલા છે. ભારત (પંચમઢી ને પાંચેટ) અને દ આફ્રિકાના ગાંડવાના વર્ગના ખડકા તથા કાશ્મીર સ્પિતિ અને કુમાયુના કેટલાક ખડકા આ સમયના છે.
કાયાનાં પ્રદેશે સેકસની અને ઉત્તર દક્ષિણું"
આ મહાયુગમાં આબેહવા શુષ્ક રહે છે. વૃક્ષામાં શંકુદ્રુમ વધારે જોવા મળે છે. પ્રાણી જગતમાં સરીસૃપ વની સર્વોપરિતા
જણાય છે.
આ વના વિરાટકાય ડાઈનસાર (Dinesaurs) પ્રથમવાર દેખા દે છે. જુરેસીક મહાયુગ (Jurassic Period)
આ મહાયુગમાં પ તાનુ ઘષ ણુ થતાં ખડો નીચા નમે છે. યુરોપમાં અતવ તી સમુદ્રો રચાય છે. ઉત્તર અમેરિકાના • ગ્રેટ પ્લેઈન્સ' (Great Plains)ના નામે ઓળખાતે પ્રદેશ આ મહાયુગના પૂર્વાધમાં રણમાં ફેરવાય છે. અને ઉત્તરાધ માં પાણી ભરાતાં આ રણ છીછરા સમુદ્રથી ભરાય છે.
એ'પલેચીઅન પવ તનુ' ઘણુ ચાલુ રહે
Jain Education International
રહે
છે. પણ તેને ઊંચે ઉઠાવવાની વિરાધી ભૂસ્તરીય ક્રિયાને લીધે ઘણુની અસર ધીમી જણાય છે.
પૂર્વ જીવકલ્પમાં રચાયેલી 'હંસીનીઅન પતશુ'ખલાના પશ્ચિમ યુરેપના એક લાગ ઘસાઈ જાય છે.
ફ્રાન્સ, જર્મની ને સ્વીત્ઝર્લેન્ડના કેટલાક ઉચ્ચ પ્રદેશે! ઊપસે છે.
ઓસ્ટ્રેલિયાના અર્ધા જેટલા પ્રદેશ મીઠા પાણીના વાલૂન સાવર (Lake Walloon) નીચે ડૂબે છે. હિમાલયના
થાય છે. ચીન અને ભાગના વિકાસ
(Tndo–China) ના કોલસાના સ્તર આ કાળમાં બધાયેલા છે. ભારતમાં જખલપુર, સાતપુડા ને રાજમહાલ પતાના જમીન પર બંધાયેલા ખડકા અને કચ્છના સમુદ્રમાં અંધાયેલા ખડકા આ કાળના છે.
સૌરાષ્ટ્રમાં ધ્રાંગધ્રા નજીક પણ આ ખડકી મળે છે.
આ મહાયુગમાં આહવા શીતળ છે. સમુદ્રમાં સીજીપ વર્ગના પ્રાણીઓનુ અને જમીન પર આ જ વગના રાક્ષસી કદના ડાઈનસેારનું વસ્વ સ્થપાય છે.
પહેલુ પક્ષી આકાશમાં ઊડતુ થાય આ પક્ષીને ચાંચની સાથે દાંત પ હાય છે.
ક્રીટેશસ મહાયુગ (Cretaceous Period)
ઉત્તર અમેરિકામાં જ્યાં રાકી (Rocky)પવ તમાળા છે. ત્યાં આ મહાગની શરૂઆતથ એક લાંખી ફ્રાટ પડે છે અને તેમાં થઈને ઉત્તરના આક્ ટીક પ્રદેશથી દક્ષિણમાં મૈકસીકોના
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org