________________
GિEEP IETET-I9RITEIGIBERSHE HEIGHIGHS અગ્નિપુરાણના આધારે બ્રહ્માંડ–વર્ણન”
લેખકઃ રતિલાલ છોટાલાલ પુરોહિત (ઊંઝાવાળા) એમ. એ. સાહિત્યાચાર્ય, કાવ્યતીર્થ, સાહિત્ય રત્ન સરનામું : ૩૫૬, પાર્શ્વનાથનગર (જનતાનગર)
ચાંદખેડા. (જિ. ગાંધીનગર-૩૮૨૪૨૪] BIGGET GEOGGESTIGEEEEEEEEEEEEEIGIGIB
અગ્નિપુરાણ પ્રાચીનતમ પુરાણું છે. આ મહાતલ, સુતલ, તલાતલ અને સાતમું પુરાણના પ્રવકતા અગ્નિદેવ છે. એટલે આ રસાતલ અથવા પાતાળ. પુરાણનું મહત્વ અન્ય પુરાણે કરતાં વધારે આ પાતાળની ભૂમિ અનુક્રમે કાળી, હોય તે સ્વાભાવિક છે. અગ્નિદેવ એક મહાન પીળી, લાલ, સફેદ, કાંકરાવાળી, પત્થરોવાળી તેજસ્વી દેવતા છે. એમના શ્રીમુખેથી કરાયેલું અને સુવર્ણમયી છે આ સર્વ (બધાં જ) ભૂગોળ–સંબંધી વર્ણન અત્યંત પ્રામાણિક પાતાળે અત્યંત રમણીય છે. અને જ્ઞાનની કસોટી ઉપર કસાયેલું હોય તે આ પાતાળમાં દૈત્ય અને દાનવે આદિ સ્વાભાવિક છે. અગ્નિદેવ સર્વ દષ્ટા અને ત્રિકા- સુખપૂર્વક નિવાસ કરે છે, સમસ્ત–પાતાળોના લાબાધિત જ્ઞાની હતા. તેમણે આ જગતને નીચે શેષનાગ વિરાજમાન છે. જે ભગવાન પિતાના ચક્ષુઓ દ્વારા દૃશ્યમાન કરીને તેનું વિષ્ણુના તમે ગુણ પ્રધાન શરીર માનવામાં વર્ણન યથાવત્ કરેલ છે.
આવે છે. આ શેષનાગમાં અત્યંત ગુણ છે. - અગ્નિદેવ કહે છેકે
તેથી એમને “અનંત” પણ કહે છે. તે આ ભૂમિને વિસ્તાર ૭૦,૦૦૦ (સીત્તેર
પિતાના મસ્તક ઉપર આ પૃથ્વીને ધારણ
કરે છે. હજાર) જન છે. તેની ઊંચાઈ ૧૦,૦૦૦
પૃથ્વીના નીચે અનેક નરક છે, પરંતુ (દશ હજાર) જન છે.
જે ભગવાન વિષ્ણુના ભક્ત છે. તે આ (પૃથ્વીની અંદર ૭ (સાત) પાતાળ નરકમાં પડતા નથી. છે. દરેક પાતાળ ૧૦,૦૦૦,–૧૦૦૦૦ (દશ સૂર્યદેવથી પ્રકાશિત થનારી પૃથ્વીને –દશ હજાર) જન વિસ્તૃત છે. એટલે વિસ્તાર છે, તેટલો જ નક - સાત પાતાળોનાં નામ આ પ્રમાણે છે. [ અન્તરિક્ષ અથવા ભુવ ઓંક] ને વિસ્તાર અતલ, વિતલ, નિતલ, પ્રકાશમાન માનવામાં આવે છે.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org