________________
નાનસેને લીધેલાં ઊંડાણ-માપ બતાવે ૨,૫૬૨ ફૂટ ઊંચું હોવાથી (એ બંને વચ્ચે) છે કે ઉત્તર ધ્રુવ તરફને દરિયે ઘણે ઊંડો છે. ૬૧૦ ફૂટને વળાંક હે જોઈએ, પણ
કેપ્ટન રેસ જણાવે છે કે તેમને રાજ્યના ઈજનેરના અહેવાલ પ્રમાણે દક્ષિણધ્રુવના અનવેષણમાં ૪૦ ૦થી ૧,૦૦૦ વારતવિક વળાંક ૩ ફૂટ કરતાં પણ ઓછો છે. ફૂટનાં ઊંડાણ મળી આવ્યા હતાં- બહુ દડાકાર ગેળ તરીકે પૃથ્વીના કુદરતી માટે ફરક!
વળાંક ઉપરથી બંને છેડા કરતાં આશરે જે પૃથ્વી દડાકાર ગોળ હોય અને ૧૬૦૦ ફૂટની ઉંચાઈથી નીચાણ હોવું જોઈએ, દર કલાકે ૧,૦૦૦ માઈલની ઝડપે જ્યારે ભૂમધ્ય-સમુદ્રની સરેરાશ સપાટીથી રાતા પ્રદક્ષિણું કરતી હોય અને ૨૪,૦૦૦ સમુદ્રની સરેરાશ સપાટી ફક્ત ૬ ઈંચ જ માઇલ ૨૪ કલાકમાં ફરતી હોય તે વધારે છે. આવી ઝડપ તેની સપાટી ઉપરની દરેક મહાસાગરના કિનારા ઉપર ઊભું રહેતાં વસ્તુને ઉખાડીને ફેંકી દે, અથવા તે ગુરુ વહાણ દેખીતી રીતે ક્ષિતિજથી નીચે ઉતરે ત્વાકર્ષણનું અધિક બળ ઘટનાને સમતોલ છે જેથી ફક્ત એને કૂવાથંભ જ દેખાય છે. બનાવતું હોય. *
પણ જે શક્તિશાળી દૂરબીનથી જોવામાં જે પૃથ્વી દડાકાર ગોળ હોય તે, આવે તે વહાણનું બેખું ફરીથી પૂરેપૂરું ન્યૂયોર્કથી ૧,૦૦૦ માઈલ દૂર આવેલા દેખાય છે. જે પાણી વક્રાકાર હોય તે આમ શીકાગો જવા ઈચ્છતા માણસે એટલું જ બને છે? કરવાનું રહે કે વિમાનમાં એણે ઉપર જવું રેલવેના પાટા વચ્ચે ઉભા રહેવાથી અને ત્યાં એક કલાક રોકાવું અને શીકાગોમાં આશરે એકાદ માઈલના અંતર સુધીની નીચે ઉતરી આવવું, આમ ત્યાં ઊંચે ત્રણ સપાટી તરફ આગળ નજર નાંખવાથી પાટા કલાક રોકાવું અને સાન્ડ્રાન્સિસ્કમાં નીચે ભેગા થતા દેખાય છે. જ્યારે, વહાણ દેખીત ઊતરી આવવું.
રીતે ક્ષિતિજથી નીચે ગયું ત્યારે તે ફરીથી - પૃથ્વી સપાટ હેઈ આકાશમાં અક્ષુબ્ધ- દેખાવા લાગ્યું એમ કહેવામાં આવે છે. પણે તરતી હોવાથી, હવાના પ્રવાહો ભિન્ન- એ જ સિદ્ધાંતને આધારે આમ કહેવામાં ભિન્ન દિશાઓમાં વહે છે અને એમના પ્રવાહો આવે છે? આપણને શીખવવામાં આવે છે કે સાથે વાદળાં પણ વિમાનની જેમ ગમે તે પૃથ્વી એક બહુ મોટું ચુંબક છે અને એના દિશામાં જાય છે, લોક પેસ્ટ અને રેચેસ્ટર ચુંબકત્વને લીધે જ હોકાયંત્રની સોય ઉત્તરજેમની વચ્ચે ૬૦ માઈલનું અંતર છે તેમનું ધ્રુવ તરફ ખેંચાય છે. ઉદાહરણ લઈએ.
જે પૃથ્વી દડાકાર ગોળ હોય તે પૃથ્વીના દડાકાર ગોળપણના વિષુવવૃત્તની દક્ષિણે જતાં સેય ઉંધી દિશામાં સિદ્ધાન્ત પ્રમાણે, બંને છેડા કરતાં કેન્દ્ર જવી જોઈએ, અને એણે દક્ષિણ તરફની
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org