________________
એક સૂર્ય દૂર ચાલ્યો જાય તે જ સમયની છે? તેમાં જે-જે કારણોથી આ રીતિએ બનતું લગભગ બીજા સૂર્યને પ્રકાશ ચાલુ થતા હોય તેમાં કયા કયા કારણોની સંભાવના છે. ? હવાથી લાંબા સમય સુધી (લગભગ છ મહિના તેમાં અમારી બુદ્ધિમાં જે અમને ઠીક લાગ્યાં સુધી પણ) દિવસ ચાલુ રહેવાને સંભવ છે. તે કારણે અમેએ અત્રે રજુ કર્યા છે. છતાં
આ વિસ્તારને બીજું કઈ ભૌગોલિક આવી પણ આ કારણે ન હોય અને બીજાં જ વધુ રણ ના નડતું હોય તે આ ભૂમિ ઉપર સદા-- ચોગ્ય કારણે પણ મળી આવે. કાળ (બારેમાસ) દિવસ રહેવાની સંભાવનાની આજે પ્રત્યક્ષપણે જોઈ શકાય છે કેશકયતા છે. પરંતુ આ ભૂમિને પણ (ઉત્તરધ્રુવ ભારત-અમેરિકા વચ્ચે ૧૦–૧૧ કલાક પ્રદેશને) તેના કરતાં પણ વધુ ઉચ્ચભૂમિનાં સૂર્યોદયનું અંતર હોય છે. અને ધ્રુવપ્રદેશમાં આવરણ નડતાં હોવાની સંભાવના છે. છ-છ મહિના રાત્રિ-દિવસ હોય છે. અને તેને
તિબેટ અને તેની આજુબાજુના પ્રદેશો ઈન્કાર આપણાથી કરી શકાય તેમ નથી. તે (આશરે ૫૦-૫૫ અક્ષાંશવાળા પ્રદેશ) ઉત્તર- પછી આ પરિસ્થિતિ, શ્રી જેન-દર્શનની માન્યતા ધ્રુવ-પ્રદેશ કરતાં પણ વધુ ઊંચા હોવાની પ્રમાણે શક્ય છે કે નહિ ? તેની જ અમોએ સંભાવના જણાય છે. (નદીઓના વહેણ વિચારણા કરી છે. ઉપરથી ભૂમિની ઊંચાઈ-નીચાઈ જાણી શકાય શ્રી જૈન-દર્શનની માન્યતા પ્રમાણે પણ છે. અને તેથી કરીને સૂર્ય જ્યારે દૂરના આ પરિસ્થિતિ પ્રમાણે હોઈ શકે તેવી શકયમંડળ ઉપર રહીને ભ્રમણ કરે ત્યારે આ ઉચ્ચ તામાં કઈ કઈ બાબતે કારણુભૂત હોઈ શકે? ભૂમિ (૫૦-૫૫ અક્ષાંશવાળા પ્રદેશ)ના આવર. તેવી અનેક કારણભૂત બાબતેમાંથી અમને રણ ને લઈને ઉત્તરધ્રુવ ઉપર સૂર્ય પ્રકાશ જે-જે બાબતે કારણભૂત લાગી છે તે અમોએ બિલકુલ ન પડે ત્યારે ત્યાં લાંબી રાત્રિ થાય. અત્રે દર્શાવી છે. - ભારત અને અમેરિકા વચ્ચે ૧૦–૧૧ કલાક બીજા વિદ્વાન–મહાશયેને પણ આ સિવાય સૂર્યોદયનું અંતર અને છ-છ મહિના રાત્રિ- જે-જે કારણો જણાય છે તે કારણ અવશ્ય દિવસ થવાના કારણોમાં આપણા વર્તમાન તેઓ શ્રી રજુ કરે તેવી હું વિજ્ઞાપના કરૂ છું. જગતની ભૌગોલિક પરિસ્થિતિ કે ભાગ જેથી આ વિષય ઉપર સારે પ્રકાશ પાડી ભજવે છે? તેની સામાન્ય રૂપરેખા અમેએ શકાય. અમારી મંદ-સ્થૂળ બુદ્ધિ અનુસાર જે રીતે મને આશા છે કે જૈન વિદ્વાનો આ વિષઅમારી સમજમાં આવ્યું છે તે રીતે અમે યમાં રસ લઈને વધુ મહેનત-ખંતથી સંશોધન અહીં જણાવીએ છીએ.
કરશે તે જરૂર આપણે યોગ્ય વિગતે ભેગી અને અર્થ એ નથી કે જે અમોએ કરી શકીશું. અને હાલના મુંઝવતા પ્રશ્નોને જણાવ્યું છે તે બધું સાચું જ છે. અને બધું ઉકેલ કરી શકાશે. આ રીતિએ જ બને છે. તેવું નથી. પરંતુ અમેએ આ વિષયમાં જે-જે વિચારણા આ રીતે છ-છ મહિના રાત્રિ-દિવસ થવામાં રજુ કરી છે તે કેવળ પ્રાથમિક કક્ષાની જ છે અને ભારત-અમેરિકા વચ્ચે ૧૦–૧૧ કલાકના અને તેથી તેમાં ઘણી ઘણી ખલનાઓ થવાને સૂર્યોદયનું જે અંતર પડે છે. તે શાથી બને પૂરે સંભવ છે.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org