Page Text
________________
४०४ ત-વત્રયી–મીમાંસા
ખંડ ૨ મન સે ઓર તત્વજ્ઞાન બુદ્ધિ સે જિસ તરહ તન મન તથા બુદ્ધિ ઈન તીન બાકા વિચાર કરને સે કિસી વ્યકિત કે બારે મેં પૂર્ણ વિચાર હે સક્તા છે ઉસી તરહ કલા, નીતિ, તથા તત્વજ્ઞાન ઈન તીન બાકા વિચાર કરને સે હી કિસી સમષ્ઠિ (સમાજ) કા વિચાર પૂર્ણતયા હે સકતા હૈ જિસ તરહ કેવળ બુદ્ધિબળ યા મને બળ તથા દેહબલસે મનુષ્ય સબ પ્રકારસે કાર્ય કુશલ નહી બન સકતા, ઉસી પ્રકાર સિર્ફ કલા, નીતિ યા તત્વજ્ઞાનસે કેઈથી સમાજ પૂર્ણ રૂપ સે કાર્યક્ષમ નહીં બની શકતા, ઉસમેં ત્રુટિ અવશ્ય મેવ રહ જાતિ હૈ મનુષ્ય કે બારેમેં ઉપર કે તીન બેલેમેં સે કિસી કી ત્રુટિ છે તો કૈશી શોચનીય હાલત ઉસ વ્યકિત કી હૈ જાતી હૈ યહ બાત સબસે પરિચિત હા અબ હમ તીન સમાજકા દાખલા લેકર હમારા કહના સ્પષ્ટ કરેંગે. ' '
ઇતિહાસ કે યહ બાત માલુમ હૈ કિ ગ્રીસ દેશમેં કલા બહુત હી ઉજિત દશાકે પહુંચીથી કલાક દ્રષ્ટિએ ગ્રીક સમાજ ઉન્નત થા. લેકિન યહ બાત ભી પ્રસિદ્ધ હૈ કિ ગ્રીક સમાજમેં નીતિકા નામ તક નહીં પાયા જાતા થા તત્વજ્ઞાન ભી ઉસકા પરપ્રેરીત હી થા ઈસમે ત્રુટિયાં કે કારણ હી ગ્રીક સમાજ નષ્ટ ગયાએક કલાથી લેકિન નીતિ ઔર તત્વજ્ઞાન નહીં થા.
અબ ઈરાણ દેશકા ઉદાહરણ લેંગે ઈરાણ સંસ્કૃતિમેં નીતિકે બહુત ઉંચા સ્થાન થા અબ ભી પારસી સમાજમેં ઇસ બાત કા અવશેષ પાયા જાતા હૈ પારસી ધર્મમેં સદ્વિચાર, સદાચાર ઓર સદુચ્ચાર કે બહુત્વ હી મહત્વ દિયા ગયા હૈ બલિક વત્વજ્ઞાન ઔર કલાકી દ્રષ્ટિએ ઈરાણુ સંસ્કૃતિ બહુત હી નીચે દરજે કી હૈ તત્વજ્ઞાન તે ભારતીય હી હૈ ઔર કલાકા નામ તક ભી નહીં ઇસી કારણસે ઈરાણી સંસ્કૃતિ નષ્ટ હો ગઈ. નીતિથી બલ્કિ કલા ઔર તત્વજ્ઞાન નહીં થા. છે
અબ બોદ્ધ સંસ્કૃતિક દાખલા લેંગે-બૌદ્ધ સમાજ કા તત્વજ્ઞાન અપૂર્ણ હૈ ઉસમેં કઈ દેજે મેં નીતિ ઔર કલા હૈ લેકિન તત્વજ્ઞાન નહીં હૈ બૌદ્ધ તત્વજ્ઞાન દશન કહેલાયા ગયા હૈ લેકિન મેરે હાથમેં તો ઉસમેં બુદ્ધિ ગમ્ય બાત એક હીં હૈ ? કસી કારસે બૌદ્ધ કે નામ માત્ર રહ ગયે ઉસમેં કલા એર નીતિ કુછ પ્રમાણમેં થી લેકિન તત્વજ્ઞાન નહીં થા ' અર્થાત સમાજ કે ધારણા કે લિયે-કલા નીતિ ઔર તત્વજ્ઞાન તીકી જરૂરત હૈ જિસ પ્રકાર હકી દ્રષ્ટિએ મનુષ્ય કે બલ, આરોગ્ય, આયુ ઔર સૌંદર્ય કી જરૂરત હૈતી હૈ ઉસી પ્રકાર સમાજ કે ભી કલાકી દ્રષ્ટિસે સંપન્નતા,
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005563 |
| Book Title | Tattvatrai Mimansa Part 1 and 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Amarvijay |
| Publisher | Jain Sangh Samast |
| Publication Year | 1932 |
| Total Pages | 1174 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 22 MB |