Vyakaran Mahabhashya Navahnik Satik Gujarati Anuwad

SR No.: 005538
Original Sutra Author: N/A
Author: Pradyumna R Vora
Publisher: L D Indology Ahmedabad
Publication Year: 2004
Total Pages: 718
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 18 MB

Page 477

औत्व। औत्वं च प्रतिषेध्यम्। चकार जहार। आत औ णलः इत्यौत्व प्राप्नोति ॥ नैष दोषः। निर्दिश्यमानस्यादेशा भवन्तीत्येवं न भविष्यति यस्तर्हि निर्दिश्यते तस्य कस्मान्न भवति । रेफेण व्यवहितत्वात्। औत्व ॥ पुक्प्रतिषेधः। पुक् च प्रतिषेध्यः। कारयति हारयति । आता पुगिति पुक्प्राप्नोति। पुक्प्रतिषेध ॥ चङ्युपधाहस्वत्वम्। चङ्युपधाहस्वत्वं च न सिध्यति। अचीकरत् अजीहरत्। णौ चङ्युपधायाः ह्रस्वः। इति ह्रस्वत्वं न प्राप्नोति। चङ्युपधाह्रस्वत्वम् ॥ इटोऽव्यवस्था। इटश्च व्यवस्था न प्रकल्पते। आस्तरिता निपरिता। इडपि परादी ૌત્વ- (મા નો) ઔ થાય છે તેનો પ્રતિષેધ કરવો જોઇએ,28કારણ કે ચાર / નહીર માં સત શ્રી બા પ્રમાણે (મા નો) (આદેશ) થવાનો પ્રસંગ આવે છે. એ દોષ નથી આવતો), કારણ કે નિયમાનસ્થા મન્તિા (સૂત્રમાં જેનો પ્રત્યક્ષ નિર્દેશ કરવામાં આવ્યો હોય તેના જ આદેશ થાય છે' એ ન્યાયને) કારણે (શ્રી આદેશ) નહીં થાય. તો પછી જેનો નિર્દેશ કરવામાં આવ્યો છે તેનો કેમ નથી થતો ? 20 એટલા માટે કે ત્યાં રેફનું વ્યવધાન છે. મૈત્વ (ની ચર્ચા પૂરી). પુ% નો પ્રતિષેધ-પુ નો પણ પ્રતિષેધ કરવો પડશે.21
તિા હતિ માં ર્સિટી ... માતા પુત્ર પ્રમાણે મા-કારાન્ત ધાતુને પુK આગ લાગવાનો પ્રસંગ આવે છે. પુ ના પ્રતિષેધ (ની ચર્ચા પૂરી). વત્ પર થતાં ઉપધાનો હસ્વ--પ્રત્યય પર થતાં ઉપધાનો હસ્વ સિદ્ધ નહીં થાય. વીવતા મનાત્ માં ન રહ્યુંપધાયા હવા પ્રમાણે થતો (ઉપધાનો) હસ્વ સિદ્ધ નહીં થાય, 8 વત્ પર થતાં ઉપધાના હસ્વ (ની ચર્ચા પૂરી). ૮ ને લગતી અવ્યવસ્થા--૮ આગમને લગતી વ્યવસ્થા નહીં જળવાય. માતરિતા1 નિપરિતા માં33 ટૂ પણ પર ભાગનો આદિ અવયવ થશે અને
28 વIR વગેરેમાં મ (જૂ )--વાવો -- --પૂર્વોડભ્યાસ: --અભ્યાસ સંજ્ઞા કરતા--ત્ર-વર્ણાન્ત અભ્યાસનો મ થતાં જ --અપ થતાં મેં--હા૦િ રેફ નિવૃત્ત થતાં મેં--હોશુI અને અભ્યાસે વર્ષો થી ૬ નો -- ગોષ્યિાતિા થથી વૃદ્ધિ થઈને
IK -- #R થાય છે. અહીં એ સ્થિતિમાં રેફને પરાદિ ગણવામાં આવે તો 1 ફૂમ એમ સમજાશે તેથી અંગ મા-કારાન્ત થશે પરિણામે મ () નો મત ૌ સ્ત્ર પ્રમાણે ગૌ થવાનો પ્રસંગ આવતાં ઇષ્ટ રૂપ સિદ્ધ થઇ શકે તે માટે શ્રી આદેશ નહીં થાય એમ તેનો પ્રતિષેધ કરવો પડશે.એમ દલીલ છે. 229 ઉપરની દલીલ ઉચિત નથી,કારણ કે ‘સૂત્રમાં જેનો નિર્દેશ કરવામાં આવ્યો હોય તેનો જ આદેશ થાય છે એ પરિભાષા છે અને માત ગૌ Uા માં ઉર્િ નો નિર્દેશ છે. જયારે 1 જૂ માં તો રેફયુત પત્નિ પર છે તેથી મી થવાનો પ્રશ્ન જ નથી રહેતો. 230 અહીં કહે છે કે જ રજૂ એ સ્થિતિમાં અનૂ તો છે જ અને સૂત્રમાં તેનો નિર્દેશ પણ છે તો પછી તેને સ્થાને ગૌ આદેશ કેમ નથી કરતા ? ઉત્તર એ જ કે ત્યાં રેફનું વ્યવધાન છે તેથી જૂ મા ની અવ્યવહિત રીતે પર નથી તેથી શ્રી આદેશ નહીં થાય. 231 રતિ-- શિન્ રાજૂ તિ--મોતિ થી વૃદ્ધિ થઇને રજૂર થતાં--જૂ ૨ મતિ-સર્વપાર્ષ થી ગુણ થતાં વજૂ તિ-- ૩ય તિ થતાં અંગ મા-કારાન્ત થશે, કારણ કે રેફને પરાદિ ગણ્યો છે તેથી જૂ પર થતાં મા-કારાન્ત અંગને ર્તિહીવઝીરીવન્થી પ્રમાણે પુ આગમ થવાનો પ્રસંગ આવશે એમ કહેવા માગે છે. 232 અવર-- નું સુ ગિનન્ત ટી.પુ.એ.વ,નું રૂપ છે. ને દેતુમતિ ના પ્રમાણે –- િસુફિયા-- જૂિ %િ સુ-forશ્રદ્યુમ્યઃ પ્રમાણે - શિન્ ૨૯ સુ નિટિ થી જ લોપ-- જશુપાયાથી ઉપધાનો હસ્ય, કારણ કે ર્વિચન અને ઉપધાને લગતા વિધિમાં ઉપધાવિધિ પર હોવાથી હસ્વ પ્રથમ થશે પછી-હિં થી દિવેચન-- અભ્યાસના ત્ર નો કરતા થી એ પછી પરત્વે--હા૦િ થી રેફ લોપ--જુદોશુ થી અભ્યાસનો --સન્વનિ પ્રમાણે સન્વત્ ભાવ થતાં મેં-કારાન્ત અભ્યાસનો અને ટીતિઃ થી દીર્ઘ--
ક મ્ -દુલારા થી ગમ થઇને રવીવત્ થાય છે. અહીં (તિ પ્રત્યય) ને કારણે ધાતુના સ્વરની બોાિતિ થી વૃદ્ધિ થઇને R ર્ વહુ સુન્ એ સ્થિતિમાં રેફને પરનો આદિ ગણવામાં આવે તો અંગ જ રહેશે તેથી તેને મોડા –૨:૦ પ્રમાણે ઉપધાસંજ્ઞા નહીં થાય તેથી પરિણામે ળ વદિ ૩પધાયા પ્રમાણે હસ્વ ન થતાં વ નો વજૂ નહીં થાય તેમ કહેવા માગે છે. 23માતપિતા--મ તુ સાર્વધાતુર્ષિ થી ગુણ, તુ એ વાઢિ આધધાતુક પ્રત્યય પર થતાં--માર્યધાતુવચ્ચે થી ૬ આગમ થઇને માસ્તરતા થયું છે. હવે ગુણ નિત્ય છે અને ગુણ કર્યા પછી પર થતાં ગાત જૂ થશે. અહીં રેફ વરા પ્રત્યાહારમાંનો વર્ણ છે તેને પરાદિ ગણવામાં આવે તો માત રજૂ એ સ્થિતિમાં વરાત્રિ ત પ્રત્યય પર થવાથી સ્નો નિષેધ થશે પરિણામે ઇષ્ટ રૂપ સિદ્ધ નહીં થાય.આમ
४१२