Page Text
________________
अधिकारः) व्याख्या-विवरण-विवेचनसमन्विता
२३७ लब्धिबलेन तत्प्रवृत्तेः, अन्यथाऽतिप्रसङ्गात् । इति अनुपचरिताकारसिद्ध्या पर्यायसिद्धिरिति ।
(१७४) एतेन 'स्यादारेका-न हि कटस्थनित्यतया' इत्यादि यदाशयोक्तं'पर्यायव्यतिरिक्तस्य द्रव्यस्यासिद्धेः' इत्यादि, तदपि प्रतिक्षिप्तमेवावगन्तव्यम्, कथञ्चिद् व्यतिरेकसिद्धेरिति । तथाहि
.....* व्याख्या ........... पीतभावश्च जन्मान्तरोपलब्धिश्च संसारानादितया तद्भावजन्मान्तरोपलब्धी एतयोर्बलं-सामर्थ्य तेन, तत्प्रवृत्तेः-अनन्तरोदितपीतप्रतिपत्तिप्रवृत्तेः । अन्यथा-एवमनभ्युपगमे । किमित्याह-अतिप्रसङ्गात्, पञ्चवर्णातिरिक्तवर्णान्तरप्रतिपत्तिप्रसङ्गादित्यर्थः । इति-एवम् अनुपचरिताकारसिद्ध्या हेतुभूतया पर्यायसिद्धिः, आकारस्यैव पर्यायत्वात् इति ॥
एतेनेत्यादि । एतेन-अनन्तरोदितेन 'स्यादारेका-न हि कूटस्थनित्यतया' इत्यादि यदाशङ्कयोक्तं पूर्वपक्षग्रन्थे ‘पर्यायव्यतिरिक्तस्य द्रव्यस्यासिद्धेः' इत्यादि तदपि सर्वं प्रतिक्षिप्तमेवावगन्तव्यम् । कुत इत्याह-कथञ्चिद् व्यतिरेकसिद्धेः पर्यायेभ्यो द्रव्यस्य इति । एतदेवोपदर्शयति तथाहीत्यादिना । तथाहीति पूर्ववत् । अन्योन्यव्याप्तिभावेन हेतुना ।
....... मनेतिरश्मि .... ઉત્તરઃ અરે ભાઈ! એક તો પીળો રંગ દુનિયામાં છે અને બીજું સંસાર અનાદિ છે, માટે આ જન્મમાં ભલે તેને તેવો બોધ ન થયો હોય, પણ જન્માંતરમાં તો તેને તેવો બોધ થયો જ હશે. (જે પણ વસ્તુ દુનિયામાં છે, તેનો બોધ અનાદિ ભૂતકાળમાં થયો જ હોય..) ફલતઃ તે ભ્રાંતિ પણ સત્યમૂલક જ ઠરશે... જે વસ્તુ સંસારમાં છે જ નહીં અને તેથી કદી પૂર્વે બોધ જ નથી થયો તેવા પદાર્થની તો ભ્રાંતિ સંભવિત જ નથી, નહીંતર પાંચ વર્ણથી અતિરિક્ત છઠ્ઠા વર્ણનો પણ ભ્રાંતિરૂપે અનુભવ થવા
......*
* द्रव्य-पर्यायनी सिद्धि* તેથી ભેદજ્ઞાન પણ સત્યમૂલક જ હોઈ ઉધ્વદિ આકાર અને કપાલાદિ આકાર બંનેનો ભેદ સિદ્ધ થશે જ... આમ, અનુપચરિત (વાસ્તવિક) રૂપે બંને આકારની સિદ્ધિ થવાથી, પર્યાયની સિદ્ધિ પણ થશે જ, કારણ કે આકાર જ એક પ્રકારનો પર્યાય છે.
(૧૭૪) ઉપરોક્ત કથનથી, “અમે દ્રવ્યને કૂટસ્થ નિત્ય નથી માનતા, પણ પરિણામ નિત્ય માનીએ છીએ” – એવી આશંકા ઉપાડીને પૂર્વપક્ષમાં તમે જે કહ્યું હતું કે – “પર્યાયથી વ્યતિરિક્ત દ્રવ્યની સિદ્ધિ જ અસંભવિત છે” - તે બધું જ કથન નિરાકૃત થાય છે, કારણ કે ઉપરોક્ત રીતે દ્રવ્યનો, પર્યાયથી કથંચિત્ ભેદ સિદ્ધ જ છે. તે આ પ્રમાણે -
१. 'इति' इति पाठो घ-पुस्तके नास्ति। २. प्रेक्ष्यतां ३५तम पृष्ठम्। ३.३७तमे पृष्ठे। ४. 'भूतयो(?) पर्याय०' इति ङ-पाठः । ५. ३७तमे पृष्ठे ।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005532 |
| Book Title | Anekantjaipataka Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhavyasundarvijay, Yashratnavijay |
| Publisher | Jingun Aradhak Trust |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 370 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |