Anekantjaipataka Part 01

SR No.: 005532
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhavyasundarvijay, Yashratnavijay
Publisher: Jingun Aradhak Trust
Publication Year: 2013
Total Pages: 370
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 9 MB

Page 221

अधिकारः) व्याख्या-विवरण-विवेचनसमन्विता सत्त्वेन व्यभिचारात् । तथाहि-नान्यगतं तदसत्त्वं तत्रासत्त्वप्रतीतिकारणम्, तेनाननुवेधात् इत्येवमन्यदपि कुचोद्यमनया दिशा परिहर्तव्यमिति ॥
(८०) ततश्चैवं न सर्वथा सत्त्वमसत्त्वपरिहारेण व्यवस्थितम्, न चासत्त्वं सत्त्वपरिहारेण । न चानयोरविशेष एव, भिन्ननिमित्तत्वात् । तथाहि-स्वद्रव्यादिरूपेण
.................. व्याख्या ...................................... तेति भावः । कुत इत्याह-अन्यगतनिजासत्त्वेन तथा तदननुवेधतः कारणाद् व्यभिचारात् । एतद्भावनायैवाह-तथाहीत्यादि । तथाहीत्युपप्रदर्शने । नान्यगतं-पृथिव्यादिगतं तदसत्त्वम्अबाद्यसत्त्वं तत्र-अबादौ असत्त्वप्रतीतिकारणम् । कुत इत्याह-तेनाननुवेधात् तेन-अबाद्यसत्त्वेनाननुवेधाद्धेतोः, अतोऽबाद्यसत्त्वेनानुवेधोऽन्यवस्तुसत्त्वानाम्, अन्यथा त्वबादिसत्त्ववत् तदसत्त्वप्रतीत्यभाव इति भावना । इत्येवमन्यदपि कुचोद्यम् अनेकान्ते अनया दिशा परिहर्तव्यमिति ॥
ततश्चेत्यादि । ततश्च एवम्-उक्तेन प्रकारेण न सर्वथा सत्त्वमसत्त्वपरिहारेण व्यवस्थितम्, न चासत्त्वं सत्त्वपरिहारेण, व्यवस्थितमिति वर्तते । न चानयोः-सत्त्वासत्त्वयोः
अविशेष एव-अभेद एव । कुत इत्याह-भिन्ननिमित्तत्वात् । एतदेव भावयति तथाहीत्यादिना । तथाहि स्वद्रव्यादिरूपेण सत् परद्रव्यादिरूपेण चासदित्युक्तमिति निमित्तभेदः । ...................................... मनेतिरश्मि .......................
પણ હકીકતમાં જળાદિમાં રહેલું પાર્થિવાસત્ત્વ કંઈ ઘટમાં પાર્થિવાસત્ત્વની પ્રતીતિનું કારણ બનતું नथी, ॥२९॥ ॐ घटमां ते अनुविद्ध नथी...
એટલે પાર્થિવાદિસત્ત્વ જળાદિ-અસત્ત્વથી અનુવિદ્ધ જ છે, નહીં તો ત્યાં જેમ જળસત્ત્વની પ્રતીતિ નથી થતી, તેમ જળાસત્ત્વની પણ પ્રતીતિ નહીં થાય...
નિષ્કર્ષ: તેથી પટ વગેરે તમામ પદાર્થોમાં સત્ત્વ-અસત્ત્વ બંને ધર્મો માનવા જોઈએ એ બંને ધર્મો માનવાથી વસ્તુની અનેકરૂપતા જ સિદ્ધ થશે... આ રીતે અનેકાંત વિશે, બીજા જે પણ કુતર્કો छ, तेसोनो ५९॥ ७५रोत रीते परिहा२ ४२ सेवो...
(૮૦) ઉપરોક્ત રીતે, પાર્થિવસત્ત્વ સર્વથા જળાદિઅસત્ત્વને છોડીને નથી રહ્યું અને જળાદિઅસત્ત્વ પણ સર્વથા પાર્થિવસત્ત્વને છોડીને નથી રહ્યું, પણ બંનેનો કથંચિત્ જ ભેદ છે, અમુક शे तो जनेनो अमेह ५९॥ छ...
વળી, પાર્થિવસત્ત્વ અને જળાદિઅસત્ત્વનો સર્વથા અભેદ છે, એવું પણ નહીં માનવું, કારણ કે બંનેનું નિમિત્ત ભિન્ન ભિન્ન છે. તે આ રીતે - ઘટાદિ વસ્તુઓ સ્વદ્રવ્યાદિની અપેક્ષાએ સત્ છે અને પદ્રવ્યાદિની અપેક્ષાએ અસત્ છે. આમ સત્ત્વનું નિમિત્ત સ્વદ્રવ્યાદિ અને અસત્ત્વનું નિમિત્ત પરદ્રવ્યાદિ - એમ બંનેનું નિમિત્ત ભિન્ન ભિન્ન હોવાથી, બંનેનો સર્વથા અભેદ પણ નથી.
જે કારણથી વસ્તુ સત્ છે, તે જ કારણથી વસ્તુ અસત્ છે, કારણ કે વસ્તુ પરદ્રવ્યાદિની અપેક્ષાએ