Page Text
________________
अधिकारः)
व्याख्या-विवरण-विवेचनसमन्विता
.................
(६८) नाकारणं यतः कार्यं नान्यकारणकारणम् । अन्यथा न व्यवस्था स्यात् कार्य-कारणयोः क्वचित् ॥
.. . व्याख्या ............. एव तत्स्वभावता । कथमिदं ज्ञायते ? तथाविधकार्यद्वयाभावेन, तदेकान्तकरूपतायामयमेवायुक्तः । भावे वाऽस्य प्रस्तुतहेतुस्वभावादपि तदभावोऽस्तु, एकरूपत्वाविशेषादित्यलं प्रसङ्गेन ।
एवं नाकारणमित्यादि । नाकारणं यतः-यस्मात् कार्यं सदाभावादिप्रसङ्गात् अन्यकारणकारणं न एकान्तेन, अत एव हेतोः, एवं चैतदङ्गीकर्तव्यम् । इत्याह-अन्यथा
.... मनेतिरश्मि .... બૌદ્ધઃ કારણ કે બે વ્યક્તિને તૃપ્તિ નથી થતી, એ કાર્યથી જ જણાય છે કે, સેતિકામાં બે વ્યક્તિને તૃપ્તિ કરવાનો સ્વભાવ નથી.
સ્યાદ્વાદી: જેમ એકાંત એકસ્વભાવી ઘટથી, સદ્-અસત્ રૂપ બે પ્રતીતિ તમે માનો છો, તેમ એકાંત એકસ્વભાવી સેતિકાથી પણ, બે વ્યક્તિને તૃપ્તિ કેમ ન થઈ શકે ? અથવા જેમ એકાંત એકસ્વભાવી સેતિકાથી, બે વ્યક્તિને તૃપ્તિ ન થઈ શકે, તેમ એકાંત એકસ્વભાવી ઘટથી પણ, સદ્अस६३५ ले प्रतातिन 25 श...
(६८) (७) मा नियम अवश्य मानवाऽयो : (१) 05 ५९॥ आर्य ॥२५॥ विनानुन હોય, નહીંતર તે કાર્ય કાં તો આકાશની જેમ નિત્યસત રહેશે અને કાં'તો શશશૃંગની જેમ હંમેશાં અસત્ રહેશે, અને (૨) કોઈ પણ કાર્ય પોતાના કારણથી જ ઉત્પન્ન થાય છે, બીજાના કારણથી નહીં, કારણ કે ઘટાદિની જો માટી સિવાય તંતુ વગેરેથી પણ ઉત્પત્તિ મનાય, તો - તેવા અન્ય કારણો જગતમાં હંમેશા રહ્યા હોવાથી – હંમેશા ઘડાની ઉત્પત્તિ થયા કરશે અથવા તો - અન્ય કારણો હોવા
................... विवरणम् ........ 59. तदेकान्त(?)रूपतायामयमेवायुक्त इति । यदि हि सा सेतिका एकान्तेन एकस्वभावाऽभ्युपगम्यते ततो न कार्यद्वयाभावो युज्यते, एकस्वभावादपि घटादे: सदसत्प्रत्ययद्वयाभ्युपगमात् ।।
____60. भावे वाऽस्य प्रस्तुतहेतुस्वभावादपि तदाभावोऽरित्वति । यदि हि सेतिकाया: सकाशादस्य कार्यद्वयाभावस्य भावो भवताऽभ्युपगम्यते, तदा प्रस्तुतहेतुस्वभावादपि घटादिकारणरूपात् तदभाव:सदसत्प्रत्ययलक्षणकार्यद्वयाभावोऽस्तु । कुत इत्याह- 61. एकरूपत्वाविशेषादिति एकरूपा सेतिका घटादिश्च, अत: कोऽनयोर्विशेषो यैन घटात् कार्यद्वयं सेतिकातस्तु एकमेवाभ्युपगम्यते इति ? ।।
___62. 'नाकारण'मित्यादिकारिकाविवरणे अन्यकारणकारणं नैकान्तेनेति । अन्यस्य-पटादेर्यत् कारणंसूत्रपिण्डादि तदन्यकारणं ततोऽन्यकारणं कारणं यस्य घटादेस्तत् तथा न-नैव एकान्तेन-नियमेन । कुत
१. अनुष्टुप् । २. 'एवातत्स्व०' इति घ-पाठः। ३. 'जायते' इति ङ-पाठः। ४. 'कस्वरूप०' इति क-पाठः । ५. 'एवाहेतोः' इति क-पाठः । ६. 'यो' इत्यधिकः क-पाठः । ७. पूर्वमुद्रिते तु 'घटादे' इति पाठाशुद्धिः। ८. 'अन्यत् कारणं' इति क-पाठः।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005532 |
| Book Title | Anekantjaipataka Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhavyasundarvijay, Yashratnavijay |
| Publisher | Jingun Aradhak Trust |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 370 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |