Anekantjaipataka Part 01

SR No.: 005532
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhavyasundarvijay, Yashratnavijay
Publisher: Jingun Aradhak Trust
Publication Year: 2013
Total Pages: 370
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 9 MB

Page 196

जयपताका
(प्रथमः
___ (६२) अबाद्यसत्त्वस्वभावमेव पार्थिवद्रव्यसत्त्वमिति चेत्, इष्टस्तर्हि तदनुवेधः । पार्थिवद्रव्यसत्त्वमबाद्यसत्त्वस्वभावमबाद्यसत्त्वधर्मकम्, न तु स्वसत्त्वमात्रमिति समाश्रितः तर्हि मदीयोऽभ्युपगमः ॥
.................. व्याख्या *....................... द्रव्येऽपर्यायशब्दस्येति प्रक्रमः ।।
पुनरपि प्रस्तुतमेवाधिकृत्याह-अबादीत्यादि । अबाद्यसत्त्वस्वभावमेव पार्थिवद्रव्यसत्त्वमिति चेत्, एवं किलैकरूपतेति पराभिप्रायः । एनमनादृत्यैवमेव वस्तुतत्त्वमिति चैतस्याधाय सिद्धान्तवाद्याह-इष्ट इत्यादि । इष्टस्तर्हि-अभ्युपगत एवैवं तदनुवेधः-प्रक्रमात् पार्थिवद्रव्यसत्त्वस्य अबाद्यसत्त्वानुवेधः । एतद्भावनयैवाह-पार्थिवेत्यादि । पार्थिवद्रव्यसत्त्वमबाद्यसत्त्वस्वभावमिति कोऽर्थः इत्याह-अबाद्यसत्त्वधर्मकम्, न तु स्वसत्त्वमात्रम् । इति-एवं समाश्रितस्तर्हि मदीयोऽभ्युपगमः, अबाद्यसत्त्वस्य पार्थिवद्रव्यसत्त्वधर्मत्वेन तदनेकस्वभावत्वादिति ॥
... मनेतिरश्मि ...... જીવમાં દ્રવ્ય શબ્દનો પણ વ્યપદેશ નહીં થઈ શકે...
નિષ્કર્ષ માટીમાં દ્રવ્ય-અપર્યાય શબ્દ, ઇન્દ્રમાં શક્ર-પુરંદરાદિ શબ્દ... વગેરે જુદા જુદા શબ્દો પ્રવૃત્તિનિમિત્તના ભેદ વિના અસંભવિત છે, માટે પ્રવૃત્તિનિમિત્તનો ભેદ સ્વીકારવો જ જોઈએ, પણ વસ્તુને એકાંત એકસ્વભાવી માનવામાં પ્રવૃત્તિનિમિત્તનો ભેદ ન થઈ શકવાથી, સદ્-અસત્ રૂપ બે જુદા શબ્દનો પ્રયોગ નહીં જ થાય.
- સત્વને જ અસત્વસ્વભાવી કહેવામાં અનેકાંતવાદ - (૬૨) પૂર્વપક્ષઃ પાર્થિવદ્રવ્યસત્ત્વ જ જળાદિ અસત્ત્વસ્વભાવી છે.
(અહીં પાના નં. ૬૯ પર તત્ થી શરૂ કરેલ પૂર્વપક્ષમાં જળાસત્ત્વને પાર્થિવસત્ત્વરૂપ માનીને हदीस. ४२१... वे से जाउत थतां पोताना वात सटा छ - पार्थिवसत्त्व ४०४ासत्त्व३५ छ...)
ઉત્તરપક્ષ તો પછી પાર્થિવસત્ત્વ જળાસત્ત્વથી અનુવિદ્ધ છે, એ તમારે માનવું પડશે... અને તો પાર્થિવસત્ત્વ માત્ર સત્ત્વરૂપ નથી, જળાસત્ત્વરૂપ પણ છે, એમ માનવાથી અમારો અનેકાંતમત (वस्तु सहस६३५ छ मे ४) सिद्ध थयो.
.. .. विवरणम् ......... न्वयभावाव्यतिरेकिण: पर्यायाभावस्य व्यावृत्तत्वात् द्रव्यस्यापि सर्वथोपरम: प्रसज्येत, कथमन्यथा पराभिमतं तयोरैक्यं स्यादिति ।।
१. 'इष्टं तहि' इति क-पाठः। २. 'चेत् तस्याधाय' इति क-पाठः । ३. 'एतद्भावनायाऽऽह' इति पूर्वमुद्रिते पाठः। ४. 'पार्थिवे द्रव्यत्व०' इति क-पाठः। ५. 'तत्रानेक०' इति क-पाठः ।