Page Text
________________
૧૨૮
તો વીતરાગી દષ્ટિ થઈ જાય અને કોઈપણ પ્રત્યે રાગ-દ્વેષ કરવાનો અભિપ્રાયટળી જાય-એ જ અનંતસમભાવ છે. જીવને પોતાના વિકાર ભાવ અનિષ્ટ છે અને વિકાર રહીત સ્વભાવ ઈષ્ટ છે.
વસ્તુ પોતાના સ્વભાવથી જ દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયસ્વરૂપ છે, દ્રવ્યગુણ-પર્યાય ત્રિકાળસ્વતંત્ર છે, જે જે સમયે જે પર્યાય થાય તે તે સમયનું વસ્તુ જ સ્વતંત્ર પરિણમન છે. તેથી જે જીવ પરવસ્તુની પર્યાયને ઈષ્ટ કે અનિષ્ટ માને છે તે જીવ પરવસ્તુના સ્વભાવને જ ઈષ્ટ કે અનિષ્ટ માને છે, કારણ કે પરિણમન તે વસ્તુ નો સ્વભાવ છે. દષ્ટિ અપેક્ષાએ તો પોતાની પર્યાય પણ ઈષ્ટ અનિષ્ટ નથી કેમ કે પરવસ્તુના સ્વભાવને ઈષ્ટ અનિષ્ટ માનવો તે મિથ્યાત્વ છે. ખરેખર દૃષ્ટિમાં પર્યાય ભેદનો સ્વીકાર નથી.
જ્ઞાની એમ જાણે છે કે દરેક પદાર્થ સ્વતંત્ર છે, કોઈપણ પદાર્થને ફેરવવા હું સમર્થનથી. આમ હોવાથી તેઓ કોઈ વસ્તુને ઈષ્ટ અનિષ્ટ માનતા નથી અને તેનો સંયોગવિયોગહું કરી શકું છું એમ માનતા નથી. પરવસ્તુઓનું પરિણમન ગમે તેવું થાય તે રાગ-દ્વેષનું કારણ નથી, આથી પુરુષાર્થની જાગૃતિ વડે રાગ-દ્વેષ ટળી જાય છે. ' પોતાની પ્રભુતા પોતામાં જ છે અને પોતાની પ્રભુતાનું ભાનક્યુએજ પ્રભુતા પ્રગટવાનો ઉપાય છે.
ચારિત્રમોહનામની એકકર્મ પ્રકૃતિ છે, તેતો જડ છે, પણ અજ્ઞાની જીવ સ્વભાવને ભૂલીને તે પ્રકૃતિના ઉદયમાં જોડાતા પર વસ્તુને ઈષ્ટઅનિષ્ટ માનીને રાગ-દ્વેષ કરે છે. આત્માસ્વતંત્ર પદાર્થ છે, પરથી જુદો છે, આત્માનું સુખ આત્મામાં જ છે, આત્મા જ્ઞાનસ્વરૂપ છે, તેના જ્ઞાનમાં સર્વ પદાર્થો જણાવા યોગ્ય છે પણ જ્ઞાનને કોઈ પદાર્થ ઈષ્ટ કે અનિષ્ટ નથી. આવો જ્ઞાનસ્વભાવ જ ઈષ્ટ છે તે ભૂલીને કષાય પાતળો પાડે તો પુણ્ય બાંધે એટલે કે પુણ્યબંધથી આત્મા બંધાય પણ તેને આત્માનો ધર્મ પ્રગટે નહિ
જો જીવ પોતાના સ્વાધીન પુરુષાર્થને સ્વીકારે તો પરતરફના લક્ષને છોડીને સ્વભાવનું લક્ષ કરવાનો પ્રયત્ન કરે અને તે સ્વતંત્ર પુરુષાર્થથી જ કાર્ય થાય.
હું એક આત્મા પરિપૂર્ણ વસ્તુછું, મારો સ્વભાવનિર્વિકાર અસંયોગી સિદ્ધ સમાન છે. જીવ જ્યારે પોતાના પરિપૂર્ણ નિર્વિકાર અસંયોગી ચૈતન્ય
સ્વભાવને ભૂલ્યો ત્યારે આઠ જડ કર્મના નિમિત્તે થતી અપૂર્ણ અવસ્થા, વિકાર અને પર સંયોગો તરફ તેની દ્રષ્ટિ ગઈ અને ત્યાં જ પોતાપણું માન્યું.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005526 |
| Book Title | Jain Darshan Amulya Tattva Chintan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramniklal Savla |
| Publisher | Ramniklal Savla |
| Publication Year | |
| Total Pages | 346 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 6 MB |