Nyayamanjari Ahanika 06 07 08 09

SR No.: 005499
Original Sutra Author: N/A
Author: Jayant Bhatt, Nagin J Shah
Publisher: L D Indology Ahmedabad
Publication Year: 1992
Total Pages: 450
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 9 MB

Page 354

૩૩૦
આનંદરહિત મોક્ષને માટે બુદ્ધિમાને પ્રયત્ન કરે છે भूत् ; न त्वप्रमाणकमानन्दं तत्र कल्पयितुं शक्नुमः । न च सर्वात्मना साधूनामनभिमत एव तथाविधो मोक्षः । न च तदवाप्तये न प्रयतन्ते । ते ह्येवं विवेचयन्ति – दुःखसंस्पर्शशून्यशाश्वतिकसखसम्भोगासम्भवाद् दुःखस्य चावश्यं हातव्यत्वाद् विवेकहानस्य चाशक्यत्वाद् विषमधुनी इवैकत्र पात्रो पतिते उभे अपि सुखदुःखे त्यज्येतामिति । अतश्च संसारान्मोक्षः श्रेयान् यत्रायमियानतिदुःसहो दुःखप्रबन्धोऽवलुप्यते, वरमियती कदाचित्की सुखकणिका त्यक्ता, न तस्याः कृते दुःखभार इयानूढ इति । तस्मान्न सुखोपभोगात्मको मोक्ष इति ।
19. ઉપરાંત, આનન્દરહિત મોક્ષ બુદ્ધિમાના પ્રયત્નને વિષય નથી બનતે એમ તમે વેદાન્તીઓએ જે કહ્યું તે પણ ગ્ય નથી, કારણ કે પ્રોજન અનુસાર પ્રમાણવ્યવસ્થા ઘટતી નથી; પ્રજનને અનુસરતું પ્રમાણ પ્રમાણુ બનવાને યોગ્ય નથી. જે આનદરહિત મેક્ષ બુદ્ધિમાનોને ન રુચતું હોય તે ભલે ન રુચ, પરંતુ અમાણુક આનદ મોક્ષમાં કલ્પવા અમે શક્તિમાન નથી. અને તે આનન્દરહિત મોક્ષ સાધુઓને સંપૂર્ણપણે અનભિમત છે એવું નથી, તેની પ્રાપ્તિ માટે તેઓ પ્રયત્ન નથી કરતા એવું નથી; તે આ પ્રમાણે વિવેચના કરે છે – દુઃખસંપર્શશુન્ય શાશ્વત સુખને ભોગ સંભવ ન હોઈ, દુઃખ અવશ્ય હાથ હોઈ, સુખથી દુઃખને જુદું તારવી તેનો નાશ કરવો અશક્ય હેઇ, એક પાત્રમાં પડેલા વિષ મધુની જેમ સુખ-દુઃખ બન્નેને ત્યજે. અને તેથી જ સંસારથી મોક્ષ વધુ શ્રેયસ્કર છે જ્યાં આટલે અતિદુસહ આ દુઃખ પ્રબધ નાશ પામે છે; આટલી નાની અનિત્ય સુખની કણિકા તજવી વધુ સારી છે, તે સુખકણુકા ખાતર આટલા મોટે દુઃખને ભાર વહે જોઈએ નહિ તેથી મોક્ષ સુખભોગાત્મક નથી.
20. વન્યસ્વાહ -- તિષ્ઠતુ તાવ મોક્ષ, સંવારેડપિ સુવું નામ किञ्चिदस्तीति सर्व एवायं दुःखाभावमाो सुखव्यवहारः । तथा हि
तृषा शुष्यत्यास्ये पिबति सलिलं स्वादु सुरभि क्षुधार्तः सन् शालीन् कवलयति मांस्पाकवलितान् । प्रदीप्ते रागाग्नौ घननिबिडमाश्लिष्यति वधू प्रतीकारो व्याधेः सुखमिति विपर्यस्यति जनः ।। [भर्तृहरिवैराग्यशतक]
20. બીજે કઈ કહે છે –– મોક્ષની વાત બાજુએ રહે, સંસારમાં પણ સુખ નામનું કઈ નથી, એટલે દુ ખ ભાવમાત્રમાં આ બધે જ “સુખશબ્દને વ્યવહાર છે. ઉદાહરણુથ, “મેટું તરસથી સૂકાતું હોય ત્યારે સ્વાદુ સુરભિ જલ તે પીએ છે, સુધાથી પીડાતે તે માંસના પાકના આવરણવાળા શાલી ભાતને ખાય છે, કામાગ્નિ પ્રદીત થતાં