________________
વિવિધ વિષય વિચારમાળા ભાગ-૮
સદા અનુકૂળ થાય છે, સદા હિતકારી, સરલ આશયવાળા, પવિત્ર શીલાદિક આચારવાળા તથા અપકારીના ઉપર પણ ઉપકાર કરવાવાળા થાય છે, દેવ, મનુષ્ય, અસુરની સ્ત્રીઓના મનને અને નેત્રોને આનંદ કરવાવાળા થાય છે. ૭ ચંદ્રમાના સમાન સૌમ્ય થાય છે, સૂર્યના સમાન તેજસ્વી થાય છે, કામદેવના સમાનરૂપવાન થાય છે, ભરતની પેઠે લોકોને ઇષ્ટ થાય છે. ૮. કિં બહુના ? જીર્ણોદ્વાર કરનારને, લોકો, કલ્પવૃક્ષની પેઠે, ચિંતામણિનીપેઠે, ચક્રવર્તીની પેઠે વાસુદેવની પેઠે, પૂજન કરનારા થાય છે. ૯ મનુષ્ય ગતિમાં પણ શ્રેષ્ઠ ભોગોને ભોગવી, કષાયકાલુષ્ય રહિત સંયમ અંગિકાર કરી, કર્મરાશીને ક્ષીણ કરી શીવ્રતાથી સિદ્ધિપદને પામનારા થાય છે. ૧૦ હવે ત્રીજું ક્ષેત્રે જ્ઞાન છે, તેનું મહાત્મ્ય કહે છે.
ज्ञानंभो कुमतांधकारतरणिज्ञानं जगल्लोचनं । ज्ञानं नीतितरंगिणी कुलगिरिज्ञानं कषायापहं ॥ ज्ञानं निर्वृत्तिवश्यमंत्रममलं ज्ञानं मनः पावनं । ज्ञान स्वर्गपतिप्रयाणपटह: ज्ञानं निदानं श्रियः ॥
ભાવાર્થ : હે મહાનુભાવ ! કુમતરૂપી અંધકારને નાશ કરવામાં જ્ઞાન સૂર્ય સમાન છે, જ્ઞાન જગતના નેત્ર સમાન છે, જ્ઞાન નીતિરૂપ નદીને નીકળવામાં મહાન્ પર્વત સમાન છે, જ્ઞાન કષાયોને નાશ કરનાર છે, જ્ઞાન મુક્તિને વશ કરવામાં નિર્મળ મંત્ર સમાન છે, જ્ઞાન, મનને પવિત્ર કરનાર છે, જ્ઞાન સ્વર્ગગતિમાં પ્રયાણ કરવામાં ઢોલ સમાન છે, જ્ઞાન મુક્તિરૂપી લક્ષ્મીનું નિદાન કારણ છે. જ્ઞાન કર્મરૂપી પર્વતને છેદવામાં વજ્ર સમાન છે જ્ઞાન પ્રાણિયોના શ્રેષ્ઠ ભૂષણ સમાન છે, જ્ઞાન જીવોને ઉત્તમ ધન સમાન છે જ્ઞાન જગતને વિષે દીપક સમાન છે, જ્ઞાન તત્ત્વ, અને અતત્વના ભેદને જણાવનાર છે. કિંબહુના ? જ્ઞાન લોકાલોકના પદાર્થને સ્પષ્ટ દેખાડવામાં અખંડ, અદ્વિતીય, પરમ, અવિનાશી, જ્યોતિ સમાન છે. જ્ઞાન સમાન બીજી કોઈ પણ વસ્તુ
Jain Education International
૩૯
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
