Vividh Vishay Vicharmala Part 08

SR No.: 005494
Original Sutra Author: N/A
Author: Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
Publication Year: 2003
Total Pages: 416
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 6 MB

Page 360

વિવિધ વિષય વિચારમાળા ભાગ-૮ એ રૌદ્ર ધ્યાનના ચાર ભેદ થયા.
રૌદ્રધ્યાનથી જીવને નરક ગતિનો બંધ પડે છે, તેથી ઘણા જ કર્મના વિપાકનું કારણ થાય છે પાંચમા ગુણસ્થાનક સુધી રૌદ્ર ધ્યાનનાં પરિણામ રહે છે, અને કોઈક જીવને તો હિંસાનુબંધી રૌદ્રધ્યાનના પરિણામ છઠ્ઠા ગુણસ્થાનકે પણ હોય છે.
(૩) ધર્મધ્યાન, શુભ પરિણામથી જે વ્યવહારરૂપ ક્રિયા કરવામાં આવે તે ધર્મ, શ્રુતજ્ઞાન અને ચારિત્ર એ ઉપાદાનપણે સાધન ધર્મ છે, ઉત્સર્ગાનુયાયી તે અપવાદ ધર્મ જાણવો અને અભેદ રત્નમયી તે સાધનશુદ્ધનિશ્ચયને ઉત્સર્ગધર્મ કહેવાય એવું વચન છે કે ધખો વત્યુ સહાવો વસ્તુને સત્તાગત સ્વગુણ આશ્રીત ઉત્સર્ગ ઊપાદાન રૂપ સ્વભાવને શુદ્ધ ધર્મ કહેવાય છે, અને તે ધર્મનું એકાગ્રપણે ચિંતન, તન્મયતાનો ઉપયોગ, તે ધ્યાનને ધર્મધ્યાન કહે છે, તેના ચાર ભેદ છે
(૧) આજ્ઞાવિય ધર્મધ્યાન, જે સર્વજ્ઞ વીતરાગ દેવની આજ્ઞા હોય તે પ્રમાણે વર્તે, તેમના વચન ઉપર શ્રદ્ધા રાખે, છ દ્રવ્યનું ન નિક્ષેપા સહિત જે સ્વરૂપ શ્રી વીતરાગ દેવે કહ્યું છે તે જ પ્રમાણે સદહે અને વીતરાગની આજ્ઞા પ્રમાણે જ નિશ્ચય વ્યવહારપૂર્વક વર્તન કરે, અને તે આજ્ઞા પ્રમાણે યથાર્થ ઉપયોગનો ભાસ થાય, અને તેથી કરીને તે ઉપયોગમાં જે એકતા, અનુભવતા અને રમણતા થાય તે આજ્ઞાવિચય નામે ધર્મધ્યાન કહેવાય છે.
(૨) અપાયરિચય ધર્મધ્યાન, અશુદ્ધ કર્મના યોગથી સંસારિક જીવનમાં અનેક દોષ રહેલા છે, તે રાગ, દ્વેષ કાય અજ્ઞાન, આશ્રવ વિગેરે દોષોને પોતાના માનવા નહિ, અને હંમેશા તેનાથી અલગ રહેવા પ્રયત્ન કરવો, તથા એમ માનવું કે હું કોઈનો નથી, મારું કોઈ નથી, અનંત જ્ઞાનદર્શન ચારિત્ર મળી શુદ્ધ-બુદ્ધ અવિનાશી એવો હું છું. મારુંરૂપ તો અછલ, અખલ, અગમ્ય, અરૂપી, અક્ષય એવું શુદ્ધ ચિદાનંદરૂપ છે, એમ એકાગ્રપણે ધ્યાન કરવું, તે અપાયવિજય નામનું ધર્મધ્યાન જાણવું.
(૩) વિપાકવિચય ધર્મધ્યાન, જ્યારે જીવ એવા પ્રકારનો વિચાર
૩૪૩)
૩૪3