Page Text
________________
દેશનાચિંતામણિ ભાગ ચોથા ]
અહી ધ્યાનસ્ય માહાભ્ય, યેનકાપિ હિ કામિની
અનુરાગવિરાગાભ્યાં, ભવાય ચ શિવાય ચ છે ૧ | અર્થ --“અહો ધ્યાનનું કેવું માહાસ્ય છે કે જેથી એકજ સ્ત્રી અનુરાગ અને વૈરાગ્યે કરીને અનુક્રમે ભવને માટે તથા મોક્ષને માટે થાય છે, એટલે અનુરાગથી ભવને માટે થાય છે અને વૈરાગ્યથી મોક્ષને માટે થાય છે.” સૂત્રમાં પણ કહ્યું છે કે--
જે જત્તિઓ ય હેઊ, ભવન્સ તે ચેવ તત્તિઓ મુખે
ગણુણઈઆ લેગા, દુહવિ પુન્ના ભાવે ખુલ્લા છે ? અર્થ:--“જે જેટલા સંસારના હેતુઓ છે તેજ તેટલા ભાવનાને અનુસરે મોક્ષના હેતુઓ છે; અસંખ્ય લોકના પ્રદેશ જેટલા તે બંનેના હેતુથી આ લેક ભરેલો છે.
આ વિગેરે અનેક યુક્તિ કરીને ધ્યાનનું માહાસ્ય ઘણાં શાસ્ત્રોમાં વર્ણવ્યું છે. તે સાંભળીને અપ્રશસ્ત અને નિમિત્તે મળે તો પણ વસુભૂતિની જેમ શુભ ધ્યાન તજવું નહી.
વસુભૂતિની કથા. વસંતપુરમાં શિવભૂતિ અને વસુભૂતિ નામના બે ભાઈઓ હતા. એકદા મોટા ભાઈ શિવભૂતિની સ્ત્રી કમલશ્રીએ કામદેવ જેવા વસુભૂતિ દિયરને જોઈને રાગ ઉત્પન્ન થવાથી ભેગને માટે તેની પાસે યાચના કરી, ત્યારે વસુભૂતિ બોલ્યો કે “હે મુગ્ધા ! (ભેળી) “મોટા ભાઈની પત્ની માતા સમાન જાણવી” એમ નીતિશાસ્ત્રમાં કહેલું છે. ” તે સાંભળીને કમલશ્રી બેલી કે “હે સ્વામી! મારા અંગમાં વ્યાપેલી કામજવરની વ્યથા શાંત કર, નહી તે તેને મેટું પાપ લાગશે. તું લોકવ્યવહારથી અજ્ઞાત છે, તેથી શાસ્ત્રના વાકયથી બ્રાન્તિ પામ્યો છે. વ્યવહારને નહી જાણનારાનું એક દૃષ્ટાન્ત તને કહું તે સાંભળ.
હરિસ્થળ નામના ગામમાં ન્યાય, જોતિષ, વ્યાકરણ અને વૈદ્યક શાસ્ત્રમાં કુશળ થયેલા પણ વ્યવહારમાં અકુશળ ચાર બ્રાહ્મણના પુત્રો પરસ્પર પ્રીતિવાળા હતા. એક દિવસ તે ચારે જણ પિતા પોતાની વિદ્યાથી ગર્વિત થયેલા પરદેશના કૌતુક જોવા માટે પિતાના ગામથી નીકળ્યા. માર્ગમાં કોઈ ગામ આવ્યું ત્યાં ભેજન માટે રોકાયા. પછી જે તૈયાયિક હેતે તેણે ઘી લાવવાનું કામ માથે લીધું. જોતિષીએ બળદ ચારવાનું, વૈયાકરણએ રસોઈ કરવાનું અને વૈધે શાક લાવવાનું કામ માથે લીધું. પછી પિતાપિતાનું કાર્ય કરવા માટે ચારે જણું તૈયાર થયા. તેમાં નયાયિક ઘી લઈને આવતાં માર્ગમાં વિચાર કરવા લાગ્યું કે “ઘતાધાર પાત્ર પાત્રાધારું ઘર્તા વા,” ઘીને આધારે પાત્ર છે કે પાત્રને આધારે ઘી રહ્યું છે? એમ વિચારીને ખાત્રી કરવા માટે તે વ્રત પાત્રને (ધીના વાસણને) ઉંધું વાળ્યું, એટલે તેમાનું બધું ઘી પૃથ્વી પર પડી ગયું. પછી આગળ ચાલતાં સામેથી હાથી આવતે જોઈને તેણે વિચાર્યું કે “આ હાથી પ્રાપ્ત
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005485 |
| Book Title | Deshna Chintamani Part 03 04 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vijaypadmsuri |
| Publisher | Jain Granth Prakashak Sabha |
| Publication Year | |
| Total Pages | 616 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 14 MB |