________________
બૃહત્ ક્ષેત્ર સમાસ અ—મનુષ્યક્ષેત્રની પરિધિમાંથી તે જ (વવિહીન) ખાદ કરીને જે તેથી ગુણીને (ર૧ર થી ભાગતા) બહારના વિસ્તાર આવે.
વિવેચન—જે આગળ કહી ગયા તે વર્ષધર પર્વતા અને ઇષુકાર પર્વતના ૩૫૫૬૮૪ ચાજન વિસ્તાર મનુષ્યક્ષેત્રની પરિધિમાંથી બાદ કરતા જે આવે તે બહારની ધ્રુવરાશી થાય. આ બહારની ત્રરાશીને ૧-૪-૧૬-૬૪ થી ગુણી ૨૧૨ થી ભાગતા તે તે ક્ષેત્રના બહારના વિસ્તાર આવે.
૩૫૪
૧૪૨૩૦૨૪૯ ચાજન મનુષ્ય ક્ષેત્રની પરિધિ (પહેલા કહેલી છે) — ૩૫૫૬૮૪ ચેાન પતાનું ક્ષેત્ર
૧૩૮૭૪૫૬૫
બહારની રાશી.
આ સંખ્યા ગાથામાં કહે છે.
अट्ठत्तीसं लक्खा, कोडी चउहत्तरी सहस्सा य । પંચ મા પત્રકા, વિમુદતેમં હવઇ ëારા(૬૦) છાયા—ગદત્રિ રહ્યક્ષા: જોટી ચતુલતિ: સદ્ભાળિ ૨।
पञ्चशतानि पञ्चषष्टानि विशुद्धशेषं भवत्येतद् || २९॥
અ—બાદ કરતા આ પ્રમાણે એક્રોડ આડત્રીસલાખ ચુમ્માતેર હજાર પાંચસેા પાંસઠ થાય છે.
વિવેચન—પુષ્કરવરા દ્વીપમાં ભરતાદિ ક્ષેત્રને બાહ્ય વિસ્તાર જાણવા માટેની ત્રીજી ધ્રુવરાશી ૧૩૮૭૪૫૬૫ છે. તેને ૧-૪-૧૬-૬૪ થી ગુણાકાર કરીને ૨૧૨થી ભાગવાથી ભરતાદિ ક્ષેત્રને વિસ્તાર આવે. ૨૯. (૬૦૯)
૨૮. (૬૦૮)
હવે ભરત ક્ષેત્રને બહારના વિસ્તાર કહે છે.
पन्नट्ठि सहस्साई, चत्तारि सया हवंति छायाला ।
તેમ રેવ ય ામા, વાદળો મરવિનુંમોરૂગા(૬૧૦) છાયા—પદ્મવષ્ટિ: સહસ્રાળિ ચવા િશતાનિ મન્તિ ષટ્ અસ્થા િશત્ । त्रयोदश चैव च अंशा बहिर्भरतविष्कम्भः ||३०||
અ—ભરતક્ષેત્રના બહારના વિસ્તાર પાંસઠ હજાર ચારસા છેતાલીસ યાજન અને તેર અંશે છે.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
