________________
૩૩૨
બહત ક્ષેત્ર સમાસ - હવે પુષ્કરવાર દ્વીપના મધ્ય ભાગમાં જે માનુષત્તર પર્વત રહેલ છે તેનું સ્વરૂપ કહે છે. एयस्स मज्झयारे,नामेणं माणुसोत्तरो सेलो। जगई व जंबूदीवं, वेढेत्तु ठिओ मणुयलोयं॥२॥(५८२) છાયા–તય મધ્યારે નાના માગુવોત્તર: શા
जगतीव जम्बूद्वीपं वेष्टयित्वा स्थितो मनुष्यलोकम् ॥२॥
અર્થ–આના મધ્ય ભાગમાં માનુષોત્તર નામને પર્વત જંબૂદ્વીપને જગતીની જેમ મનુષ્યલેકને વિંટળાઇને રહે છે.
વિવેચન-આના મધ્ય ભાગમાં એટલે પુષ્કરવર દ્વીપના મધ્યભાગમાં માનુષોત્તર નામનો પર્વત આવેલ છે. તે મનુષ્યલોકની સીમા કરનાર છે. અર્થાત ત્યાં સુધી ભાગ મનુષ્યલોક કહેવાય છે.
જંબૂદ્વીપને જેમ જગતી વિંટાઈને રહેલી છે, તેમ માનુષેત્તર પર્વત મનુષ્યલેકને વિંટાઇને રહેલ છે. મનુષ્યક્ષેત્રની સીમા કરવામાં ઉત્તર-તત્પર હેવાથી માનુષત્તર કહેવાય છે.
૨. (૧૨) હવે તેની ઉંચાઈનું પરિમાણ કહે છે. सत्तरस जोयणसए, इगवीसे सो समुसिओरम्मो। તમે વત્તાસિંધુ, સંવાદો મોમદારૂા(૨૮૩) છાયા–સકતા યોગનાતાનિ વિંશનિ : સચ્છિતો રથ:
त्रिंशानि चत्वारि शतानि क्रोशं चाऽधः समवगाढः ॥३॥
અથ–તે સત્તરસ એકવીસ જન ઊંચે મનોહર અને જમીનમાં ચાર ત્રીસ જન એક ગાઉ રહેલો છે.
વિવેચન–આ માનુષત્તર પર્વત ૧૭૨૧ જન ઉંચે અત્યંત મનોહર છે. અને જમીનની અંદર ૪૩૦ જન એક ગાઉ છે. ૩. (૫૮૩)
તથા
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
